Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πρώιμη χριστιανική εκκλησία με «αξιοπερίεργες» κρύπτες - Ο πίνακας με τους ελληνικούς στίχους
Μία διεθνής ομάδα αρχαιολόγων, αποκάλυψε μία «μοναδική» εκκλησία των πρώτων χριστιανικών χρόνων, στην Αίγυπτο. Η εκκλησία θεωρείται ότι είναι πάνω από 1.600 ετών και περιέχει ένα σύνολο «απροσδόκητων» ευρημάτων.
Τα ευρήματα της θρησκευτικής δομής, αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια ανασκαφών που πραγματοποιούνται στον αρχαιολογικό χώρο της πόλης, Τριμιθή, μιας άλλοτε ακμάζουσας πόλης της αρχαιότητας, στο δυτικό άκρο της Όασης Ντάχλα, στη Δυτική Έρημο της Αιγύπτου – που ανήκει στην έρημο Σαχάρα.
Αν και, οι καταβολές της είναι ακόμη πιο πρώιμες, η πόλη Τριμιθής, η σημερινή Amheida, ήταν σημαντικός οικισμός κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αιγύπτου, της οποίας η ιστορία ξεκίνησε το 30 π.Χ., όταν μέρος της χώρας προσαρτήθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και διήρκεσε μέχρι την Μουσουλμανική κατάκτηση, το 641 μ.Χ.
Ο εκτενής αρχαιολογικός χώρος, περιλαμβάνει καλοδιατηρημένα κτίρια – μεταξύ των οποίων, ένας κεντρικός ναός, λουτρά και μία πλούσια διακοσμημένη έπαυλη – καθώς και επιγραφές και τεχνουργήματα.
Η πρώιμη χριστιανική εκκλησία, η οποία χρονολογείται γύρω στα μέσα του τέταρτου αιώνα, είναι μία από τις πιο «συναρπαστικές» ανακαλύψεις που ήρθαν στο φως στη διάρκεια των ανασκαφών, όπως δήλωσε ο David Ratzan σε συνεργασία με το ινστιτούτο για την μελέτη των αρχαίου κόσμου της Νέας Υόρκης (ISAW), σε σχετικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο NYU.
Η ανασκαφή στην εκκλησία, η οποία περιέχει μία από τις αρχαιότερες γνωστές ταφικές κρύπτες που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ σε ανασκαφές στην Αίγυπτο, ολοκληρώθηκε το 2023. Πλέον, είναι το επίκεντρο μίας νέας μονογραφίας του ISAW.
“Από τον 3ο αιώνα υπάρχουν ενδείξεις δημόσιων λατρευτικών ναών”
«Από τον πρώτο αιώνα, οι Χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε εκκλησίες. Έως τον 3ο αιώνα, έχουμε ενδείξεις που μαρτυρούν ειδικά αφιερωμένα κτίρια που λειτουργούν ως εκκλησίες – αντί για παράδειγμα, σε σπίτια ή μισθωμένα δωμάτια. Ανήκει στη δεύτερη γενιά των ειδικά χτισμένων εκκλησιών του 4ου αιώνα, όμως είναι μία από τις αρχαιότερες που έχουν ανακαλυφθεί σε ανασκαφές στην Αίγυπτο», εξηγεί ο Ratzan, διευθυντής των ανασκαφών στην Amheida, στο περιοδικό Newsweek.
Ο συγκεκριμένος τύπος που ανακαλύφθηκε στην πόλη Τριμιθής, η οποία είναι βασιλική, ξεκίνησε να οικοδομείται στις αρχές του τέταρτου αιώνα, με την αυτοκρατορία – και τη χορηγία του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, ο οποίος διοίκησε από το 306 έως το 337 μ.Χ. Ο Κωνσταντίνος, ήταν ο πρώτος Ρωμαίος Αυτοκράτορας που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό και έχει μείνει στην ιστορία για τη διάδοση του Χριστιανισμού στην αυτοκρατορία.
«Ενώ είναι βέβαιο ότι, υπήρχαν εκκλησίες πριν από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, ο οποίος έδωσε τέλος στους διωγμούς των Χριστιανών, είναι περιορισμένη η αντίληψή μας σχετικά με το πώς ήταν αυτές», εξηγεί ο Ratzan σε άρθρο του NYU.
«Σε κάθε περίπτωση, εκκλησίες του συγκεκριμένου ρυθμού, βασισμένες στη ρωμαϊκή βασιλική εκκλησία, ένα δημόσιο κτίριο αφιερωμένο στη διοίκηση και την νομοθεσία, ανάγονται μόλις μία ή δύο γενιές πριν από την εκκλησία στην πόλη Τριμιθής, αφού τότε ήταν ακριβώς η περίοδος που οι Χριστιανοί ένιωθαν επαρκώς ελεύθεροι και περήφανοι ώστε να ανεγείρουν δημόσια χώρους λατρείας» προσθέτει.
Η εκκλησία φέρει εκτεταμένα σημάδια διάβρωσης. Το μόνο που απέμεινε όταν τον αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι ήταν το δάπεδο, οι κρύπτες (κάτω από το ανατολικό άκρο της εκκλησίας), τα θεμέλια και τα ευρήματα από ένα σύνολο προσαρτημένων δωματίων, προς τον βορρά.
«Ευτυχώς, ένα τμήμα από την οροφή της εκκλησίας, η οποία είχε καταρρεύσει, διατηρήθηκε στο δάπεδο. Από αυτή καταφέραμε να προσδιορίσουμε στοιχεία από το σχέδιο διακόσμησης της εκκλησίας», είπε στο Newseek o Ratzan.
Επίσης, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα ευρήματα από 17 άτομα που ήταν θαμμένα στην εκκλησία, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά. Πρόκειται για ασυνήθιστη ανακάλυψη, δεδομένης της γενικά πατριαρχικής φύσης της ρωμαϊκής κοινωνίας κατά τον τέταρτο αιώνα.
«Δεν μπορούσαμε να ξέρουμε τι να περιμένουμε όσον αφορά τα άτομα που είχαν ταφεί εδώ, εφόσον ελάχιστες είναι οι εκκλησίες που έχουν επιβιώσει από την περίοδο αυτή, ενώ ακόμη λιγότερες είναι εκείνες στις οποίες οι ανασκαφές έχουν ολοκληρωθεί. Σχεδόν κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει ότι, από τα 12 άτομα που θάφτηκαν στις κρύπτες, τουλάχιστον επτά θα ήταν γυναίκες, με οκτώ από τους 17 να είναι παιδιά ή έφηβοι, συμπεριλαμβανομένων βρεφών», αποκάλυψε ο Ratzan στο άρθρο του NYU.
«Ενώ υπάρχουν αρκετά στοιχεία που μαρτυρούν ότι η γυναίκα είχε σημαντική θέση στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, εξακολουθεί να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι, ήταν τόσο μεγάλος αριθμός γυναικών και παιδιών που βρέθηκαν θαμμένα στην εκκλησία, εφόσον η Ρωμαϊκή Αίγυπτος ήταν μια πατριαρχική κοινωνία».
Ο πίνακας με τους ελληνικούς στίχους
Οι ανασκαφείς βρήκαν επίσης αποδείξεις της γεωργικής εκμετάλλευσης και του εμπορίου για τις τοπικές ελίτ. Ίσως η πιο εντυπωσιακή μαρτυρία για τα κέρδη που είχαν οι άνδρες – μέλη της τοπικές ελίτ είναι τα εκτεταμένα απομεινάρια μιας εντυπωσιακής βίλας. Με την καλυμμένη με τρούλο αίθουσα υποδοχής, η βίλα μπορεί κάλλιστα να ανήκε σε έναν επιχειρηματία-επίσημο που παρομοιάζεται με «δήμαρχο» της ύστερης αρχαιότητας στην Τριμηθή.
Αργότερα ενσωμάτωσε στην βίλα μια τάξη, συμπεριλαμβανομένου του ισοδύναμου ενός «λευκού πίνακα» με ελληνικούς στίχους που είναι ακόμη ευανάγνωστοι από τους αρχαιολόγους ως πρότυπο του δασκάλου που δίδασκε.
Γιατί είναι σημαντική η ανακάλυψη κρυπτών στην εκκλησία
H ανακάλυψη των κρυπτών είναι σημαντική, εφόσον αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα μιας εκκλησίας που όπως φαίνεται χτίστηκε για να πραγματοποιούνται ταφές στην Αίγυπτο.
«Εξακολουθούμε να μελετάμε τα ανθρώπινα ευρήματα. Πιθανολογούμε ότι στο μέλλον θα έχουμε περισσότερες πληροφορίες για το ποιοι ήταν οι άνθρωποι αυτοί και ποια ήταν η σχέση τους», είπε στο Newsweek ο Ratzan.
Η δομή είναι επιπλέον «αξιοσημείωτη» επειδή τα ευρήματα από τη διακοσμημένη οροφή, μας προσφέρουν ένα δείγμα του διάκοσμου των πρώτων εκκλησιών της Αιγύπτου. Επίσης, η εκκλησία αυτή, η οποία έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της χριστιανικής αρχιτεκτονικής της περιόδου, είναι στο “κατώφλι” της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
«Αποδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους, η τοπική αυτή κοινότητα, συνδεόταν και συμμετείχε στον ευρύτερο αυτοκρατορικό πολιτισμό», εξηγεί ο Ratzan.
Ο αρχαιολογικός χώρος της πόλης Τριμιθής, έχει έκταση πάνω από 400.000 τ.μ. – δηλαδή περίπου ίσα με 75 γήπεδα ποδοσφαίρου.
«Η πρώτη εντύπωση που σχημάτισε όταν είδα τον χώρο με τα μάτια μου ήταν πως, η τοποθεσία είναι αχανής! Τι δουλειά έχει μια πόλη αυτών των διαστάσεων εδώ; Το μόνο που θα μπορούσε να μας προξενήσει την ίδια εντύπωση, εκτός από το απομακρυσμένο της σημείο, είναι το μέγεθός της», εξήγησε ο Ratzan στο άρθρο. Τα ερωτήματα γύρω από την Τριμιθή, ειδικά όσα μπορούν να εξηγήσουν έναν εποικισμό του μεγέθους αυτού, σε μια τόσο απόμακρη περιοχή, είναι πολλά.
«Ποιος έζησε εκεί; Πώς κατάφερναν οι αρχαίοι της κάτοικοι, όχι απλώς να επιβιώσουν, αλλά και να ευημερήσουν στο μέσο ενός από τα πιο άνυδρα σημεία του πλανήτη;», αναρωτιέται ο Ratzan.
«Γιατί, η Τριμιθής και δεκάδες ακόμη πόλεις της Ντάχλα και την Ελ Χάργκα, την όαση προς τα ανατολικά, πλησιέστερα στην κοιλάδα του Νείλου – περιορίζονται σημαντικά στον ύστερο 4ο και 5ο αιώνα;»
Επιπλέον, υπάρχουν σοβαροί λόγοι που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι, η εκκλησία αυτή δεν ήταν η μοναδική στην πόλη Τριμιθής, η οποία ήταν κέντρο μιας σημαντικής χριστιανικής κοινότητας στα μέσα του τέταρτου αιώνα.
«Για την ώρα ωστόσο, η συγκεκριμένη είναι μια συναρπαστική ανακάλυψη και περιμένουμε να έχει μεγάλο αντίκτυπο στη συζήτηση γύρω από την ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού», δήλωσε ο Ratzan στο άρθρο του NYU.
