Σαν σήμερα ο Μέγας Κωνσταντίνος εγκαινιάζει την Κωνσταντινούπολη
Ανήμερα της εορτής του αγίου Μωκίου που μαρτύρησε επί Διοκλητιανού στο Βυζάντιο, στις 11 Μαΐου, τελέστηκαν τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ., μια και ο άγιος θεωρούνταν προστάτης της πόλης την πρώιμη περίοδο. Είναι η ημέρα η οποία ο υμνωδός στο απολυτίκιο της εορτής θα αναφέρει για το γεγονός: “Της Θεοτόκου η πόλις, τη θεοτόκω προσφόρως την εαυτής ανατίθεται σύστασιν”.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος ήθελε να κάνει τα εγκαίνια όταν θα είχαν ολοκληρωθεί βασικά έργα της Νέας Ρώμης, όπως την ονόμασε το 328, και για αυτό η ίδρυση της διήρκεσε πολλά χρόνια.
Με το όνομα Γενέθλιον της Κωνσταντινούπολης εορτάζεται κατ΄ έτος από τους Χριστιανούς στις 11 Μαΐου η ανάμνηση των εγκαινίων “της θεοφυλάκτου και θεομεγαλύντου Κωνσταντινουπόλεως, εξαιρέτως ανακειμένης την προστασία της Παναχράντου και Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας και παρ΄ Αυτής διασωζομένης”.
Όπως είναι γνωστό όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας, κατέλαβε την πόλη του Βυζαντίου, την έκτισε μεγαλύτερη και την ονόμασε Κωνσταντινούπολη. Το 330 και αφού τελείωσε όλο το τειχόκαστρο, τα σπίτια και τις Ιερές εκκλησίες, την αφιέρωσε στην Υπεραγία Θεοτόκο.
Κατά τη χριστιανική παράδοση ο αυτοκράτορας θέλοντας να ευχαριστήσει τον Θεό που τον αξίωσε σ΄ αυτό το έργο την 11η Μαΐου του 330 τέλεσε λιτανεία με προεξάρχοντα τον τότε επίσκοπο Αλέξανδρο και με την πάνδημη συμμετοχή του λαού.
Ακολούθησαν επίσημες τελετές και αγώνες και ο λαός ανήλθε στο Φόρο όπου εκεί έστησε τον ανδριάντα του αυτοκράτορα, που μέσα στο κεφάλι του έβαλαν τα καρφιά με τα όποια κάρφωσαν τον Χριστό. Το γεγονός των εγκαινίων θεωρήθηκε κορυφαίο δείγμα της γενναιοδωρίας της αυτοκρατορικής αυλής προς τους κατοίκους της Πόλης. Ο αυτοκράτορας συνοδευόμενος από μέλη της αυτοκρατορικής αυλής πήγε στο κέντρο της νέας αγοράς, στο Φόρο, όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή «αφιέρωσης» της στήλης. Η τελετή έγινε στο σημείο όπου ο Κωνσταντίνος είχε δει θείο όραμα το οποίο τον καθοδήγησε να οριοθετήσει τη νέα πόλη.
Έκτοτε καθιέρωσε η Εκκλησία να εορτάζει κατ΄ έτος την αυτή ημέρα την ανάμνηση εκείνης της εορτής.
