Τα «φαβορί» για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο στήν Εκκλησία της Κύπρου

Η μακροχρόνια ασθένεια που αντιμετώπιζε ο μακαριστός εδώ και και λίγες ώρες Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β ' είχε εδώ και αρκετούς μήνες φουντώσει τη συζήτηση περί της διαδοχής του. 

Τις τελευταίες ωστόσο ημέρες, κατά τις οποίες η κατάσταση υγείας του επιβαρύνθηκε πολύ, οι συζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο έντονες.

Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν σε ό,τι αφορά αφενός την εκλογική διαδικασία και αφετέρου το λαϊκό έρεισμα του κάθε υποψηφίου και τους συσχετισμούς δυνάμεων εντός της Ιεράς Συνόδου, διαμορφώνεται μια εικόνα για τα «φαβορί» και τα «αουτσάιντερ».

Η εκλογική διαδικασία

Με τη νέα εκλογική διαδικασία, που αναγράφεται στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου του 2010, η ψηφοφορία χωρίζεται σε δύο φάσεις.

Στην Α’ φάση διεξάγεται καθολική ψηφοφορία, στην οποία όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί άνω των 18 ετών, που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, προσέρχονται στα εκλογικά κέντρα και ψηφίζουν έναν από τους Ιεράρχες, κληρικούς που πληρούν τις προϋποθέσεις για τη θέση του Αρχιεπισκόπου. Από τη διαδικασία αυτή εκλέγεται το «τριπρόσωπο». Οι τρεις, δηλαδή, διεκδικητές που λαμβάνουν τις περισσότερες ψήφους.

Ακολούθως, στη Β’ φάση, η Ιερά Σύνοδος, που αποτελείται από 17 Ιεράρχες (Αρχιεπίσκοπο, 9 Μητροπολίτες και 7 Επισκόπους), διεξάγει μυστική ψηφοφορία για να επιλέξει έναν εκ των τριών του «τριπρόσωπου» για τη θέση του Αρχιεπισκόπου.

Ποιοί δήλωσαν ενδιαφέρον για τη θέση του Αρχιεπισκόπου

Για τη θέση του Αρχιεπισκόπου, ο λαός μπορεί να ψηφίσει όποιον Ιεράρχη πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζονται στον Καταστατικό Χάρτη, ασχέτως αν ο Ιεράρχης αυτός έχει δηλώσει ενδιαφέρον για τη θέση του Αρχιεπισκόπου ή όχι. Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη, «υποψήφιοι» για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο είναι όλοι οι Αρχιερείς της Εκκλησίας της Κύπρου, άγαμοι κληρικοί (πρεσβύτεροι και διάκονοι) που α) κατέχουν πτυχίο Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής, β) είναι τουλάχιστον 10 χρόνια κληρικοί ή μοναχοί και γ) είναι άνω των 35 χρονών.

Ωστόσο θεωρείται απίθανο να μπει στο «τριπρόσωπο» κάποιος Ιεράρχης ή κληρικός που δεν βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή» της διεκδίκησης του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου και δεν έχει δηλώσει την πρόθεσή του να γίνει Αρχιεπίσκοπος.

Σε αυτήν τη «γραμμή» βρίσκονται ήδη έξι διεκδικητές:

Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος

Μητροπολίτης Ταμασσού Ησαΐας

Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος

Μητροπολίτης Κωνσταντίας - Αμμοχώστου Βασίλειος

Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος

Μητροπολίτης Καρπασίας Χριστοφόρος

Από αυτούς τους έξι διεκδικητές, οι δύο έχουν αυξημένες πιθανότητες και για πολλούς θεωρείται βέβαιο πως θα εξασφαλίσουν θέση στο «τριπρόσωπο» λόγω του λαϊκού ερείσματος πουέχουν οι ίδιοι ως άτομα ή το «εκκλησιαστικό μπλοκ» το οποίο εκπροσωπούν. Πρόκειται για τους Μητροπολίτες Λεμεσού Αθανάσιο και Ταμασσού Ησαΐα.

Το ενδιαφέρον, όμως, εστιάζεται στο ποιος θα είναι ο τρίτος ιεράρχης που θα καταφέρει να μπει στο «τριπρόσωπο». Οι δύο που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες είναι ο Πάφου Γεώργιος και ο Κωνσταντίας Βασίλειος. Αρκετοί ειδικοί, που παρακολουθούν στενά τα εκκλησιαστικά ζητήματα, θεωρούν πως τις περισσότερες πιθανότητες για να εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος τις συγκεντρώνει όποιος από τους Γεώργιο και Βασίλειο, καταφέρει να μπει στο «τριπρόσωπο». Αυτή είναι και η δική μας εκτίμηση.

Και αυτό επειδή στην Ιερά Σύνοδο, που έχει τον τελικό λόγο για ανάδειξη Αρχιεπισκόπου, οι δύο αυτοί Ιεράρχες έχουν κατά τα φαινόμενα μεγαλύτερη αποδοχή απ’ ό,τι ο Αθανάσιος και ο Ησαΐας, ασχέτως αν οι δύο τελευταίοι θεωρούνται «δημοφιλέστεροι» σε λαϊκό επίπεδο.

Τα «μπλοκ», οι επιρροές, το Ουκρανικό και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως

Από τα «φαβορί» που αναφέρονται πιο πάνω, ο κάθε Ιεράρχης έχει προεξάρχοντα ρόλο σε «εκκλησιαστικά μπλοκ» τα οποία διαμορφώθηκαν με τον καιρό και σχετίζονται με μοναστηριακές καταβολές, πολιτικές τοποθετήσεις, γεωπολιτικές στοιχίσεις κ.ά..

Ο Λεμεσού Αθανάσιος είναι γνωστό ότι έζησε για αρκετά χρόνια και διατηρεί στενή επαφή με Μονές στο Άγιον Όρος όπως το Βατοπαίδι, και τη Μονή Μαχαιρά. Δύο κοινότητες με τεράστιο έρεισμα στην κυπριακή (και όχι μόνο) κοινωνία. Παράλληλα η σχέση του με τη ρωσική ορθόδοξη κοινότητα είναι γνωστή και έγκειται, εκτός των άλλων,στο γεγονός ότι στη Λεμεσό διαβιούν δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι, αρκετοί εκ των οποίων οικονομικά επιφανείς και με διάθεση να συνεισφέρουν ποικιλοτρόπως στα εκκλησιαστικά. Εντός της Ιεράς Συνόδου ο Αθανάσιος θεωρείται βέβαιον ότι κατέχει τη στήριξη του Επισκόπου Λήδρας Επιφάνιου (Ηγουμένου της Μονής Μαχαιρά, της οποίας Ηγούμενος ήταν ο Αθανάσιος) και του Επισκόπου Αμαθούντος Νικόλαου (τ. Ηγουμένου της Μονής Τιμίου Σταυρού που επανίδρυσε ο Αθανάσιος). 

Ο Ταμασσού Ησαΐας είναι γνωστό ότι έχει τις καταβολές της ιεροσύνης του από την Ιερά Μονή Κύκκου, η οποία διαθέτει επίσης τεράστιο έρεισμα στην κυπριακή κοινωνία. Είναι 51 ετών και είναι ο νεαρότερος εκ των «διεκδικητών» του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου. Ο Ησαΐας είναι επίσης γνωστό πως διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τη ρωσική ορθόδοξη κοινότητα. Έχει σπουδάσει στη Μόσχα, στην οποία πρωτοπήγε το 1993 και έχει κάνει εκεί μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Εντός της Ιεράς Συνόδου είναι βέβαιο πως έχει τη στήριξη του Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρου, του οποίου εν πολλοίς θεωρείται πνευματικό τέκνο.

Ο Πάφου Γεώργιος, ο οποίος είναι και ο Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου, διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’, τον οποίον, εξάλλου, διαδέχτηκε στον Μητροπολιτικό Θρόνο της Πάφου. Η ταύτισή του με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’ απαντάται σε μεγάλο βαθμό και σε ό,τι αφορά το Κυπριακό αλλά και στη διχογνωμία εντός της Ιεράς Συνόδου αναφορικά με το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα. Εντός της Ιεράς Συνόδου ο Γεώργιος θεωρείται πως μπορεί να εξασφαλίσει τη στήριξη τουλάχιστον άλλων πέντε Ιεραρχών, αν συνδιεκδικητές του είναι ο Αθανάσιος και ο Ησαΐας. Συγκεκριμένα των Μητροπολιτών Κιτίου Νεκτάριου, Κυρηνείας Χρυσοστόμου, Τριμυθούντος Βαρνάβα, Καρπασίας Χριστοφόρου και του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγόριου.

Ο Κωνσταντίας - Αμμοχώστου Βασίλειος ξεκίνησε από τη Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα στα 1960, στην οποία παρέμεινε μέχρι την εισβολή των Τούρκων το 1974. Πρόκειται για Ιεράρχη με πλούσιο συγγραφικό έργο και σημαντικές σπουδές. Θεωρείται πως, αν μπει στο «τριπρόσωπο» μαζί με τους Λεμεσού και Ταμασσού, θα λάβει τη στήριξη όλων των Ιεραρχών, πλην αυτών που είναι βέβαιο ότι θα στηρίξουν τους Αθανάσιο και Ησαΐα.

Πάντως, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει τους υπόλοιπους «διεκδικητές» από το τριπρόσωπο. Ειδικά σε ό,τι αφορά τον Μόρφου Νεόφυτο, ο οποίος, ηθελημένα ή μη, στην περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού έγινε «σύμβολο» για μια μερίδα της κοινωνίας που αντιδρούσε στα μέτρα αναχαίτισης της πανδημίας και στα εμβόλια. Ωστόσο φαίνεται πως ο Μόρφου σε περίπτωση που καταφέρει να μπει στο «τριπρόσωπο» δεν εξασφαλίζει την πλειοψηφία που απαιτείται από την Ιερά Σύνοδο προκειμένου να εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος.

Τέλος, υπογραμμίζεται πως όλες οι αναφορές και τα πιο πάνω «σενάρια» είναι πιθανό να ανατραπούν, να αλλάξουν οι συσχετισμοί δυνάμεων και να υπάρξουν «εκπλήξεις» στο τέλος της διαδικασίας.