Ο γρίφος ενός Επίτιμου Πάπα: Θα ξαναγράψει ο Πάπας Φραγκίσκος τους Κανόνες Παραίτησης;

Με τις εικασίες να είναι έντονες για το εάν ο Πάπας Φραγκίσκος θα μπορούσε να παραιτηθεί και εάν θα μπορούσε να αποσυρθεί σε μια κατοικία στους κήπους του Βατικανού όπως ο Βενέδικτος XVI, αξίζει να αναλυθεί τι έχει πει στην πραγματικότητα ο Πάπας — και πώς αυτό ευθυγραμμίζεται με το ευρύτερο σχέδιο μεταρρύθμισης του Η Ρωμαϊκή Κουρία και η Καθολική Εκκλησία.

Μιλώντας στη μεξικανική τηλεοπτική εταιρεία Televisa, ο Πάπας Φραγκίσκος έκανε γνωστό , για άλλη μια φορά, ότι δεν σκοπεύει να παραιτηθεί. Αν και όταν το κάνει όμως, δεν θα έπαιρνε τον τίτλο του Επίτιμου Πάπα.

Εκεί που ο Βενέδικτος και ο Φραγκίσκος σκέφτονται διαφορετικά

Τα πρόσφατα σχόλιά του υποδηλώνουν ότι ο Πάπας Φραγκίσκος μπορεί να πάει να ζήσει στο Παλάτι του Λατερανού , το οποίο είναι η έδρα του Πάπα ως Επισκόπου της Ρώμης.

Σε αυτή τη συνέντευξη, ο Πάπας Φραγκίσκος συζήτησε επίσης –– με ξεκάθαρους όρους –– πώς πιστεύει ότι πρέπει να οριστεί το αξίωμα του Επίτιμου Πάπα και πώς θα ερμήνευε τον δικό του ρόλο μετά από μια πιθανή παραίτηση.

Η αντίληψη του Πάπα Φραγκίσκου για το αξίωμα διαφέρει από εκείνη του προκατόχου του: 

ο Βενέδικτος ΙΣΤ' αποφάσισε να πάρει τον τίτλο του Επίτιμου Πάπα, για να συνεχίσει να φορά λευκά, αν και χωρίς la pellegrina, που είναι ο λευκός μανδύας που συμβολίζει την επισκοπική εξουσία.

Ο Βενέδικτος 16ος όρισε τους όρους της παραίτησής του στο τελευταίο του γενικό ακροατήριο ως Πάπας στις 27 Φεβρουαρίου 2013: "Δεν μπορεί πλέον να υπάρξει επιστροφή στην ιδιωτική σφαίρα. Η απόφασή μου να παραιτηθώ από την ενεργό δράση δέν σημαίνει επιστρέφω στην ιδιωτική ζωή, σε μια ζωή με ταξίδια, συναντήσεις, δεξιώσεις, συνέδρια κ.λπ. Δεν εγκαταλείπω τον σταυρό, αλλά παραμένω με νέο τρόπο στο πλευρό του σταυρωμένου Κυρίου».

Μένει κανείς Πάπας για πάντα;

Στην πράξη, ο Βενέδικτος XVI διέκρινε μεταξύ του munus και του officium , δηλαδή μεταξύ της λειτουργίας και της άσκησης του λειτουργήματος. 

Μόλις εκλεγεί Πάπας, παραμένει Πάπας για πάντα.

Κατά μία έννοια, ο Βενέδικτος ΙΣΤ' εξίσωσε την εκλογή ως πάπα με μια περαιτέρω επισκοπική χειροτονία. 

Ο θεολόγος Karl Rahner, ο οποίος τόνισε ότι η δύναμη της τάξης και η εξουσία της δικαιοδοσίας ήταν αδιάσπαστα, είχε καταλήξει να θεωρεί την πρωτιά που απονέμεται με την εκλογή ως Πάπα ως τον υψηλότερο βαθμό του μυστηρίου των ταγμάτων. Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο, η έναρξη της διακονίας του Πάπα θα αντιπροσώπευε μια μοναδική χειροτονία.

Ο Πάπας Φραγκίσκος, ωστόσο, σχεδιάζει να γίνει επίσκοπος της Ρώμης επίτιμος. Δεν θα είχε πλέον την πρωτοκαθεδρία και ως εκ τούτου θα επέστρεφε στη δημόσια ζωή ως εξομολόγος και πιθανότατα θα έμενε επίσης στο παλάτι του Λατερανο.

Αυτός ο ρόλος σκιαγραφήθηκε από τον πατέρα Gianfranco Ghirlanda, καρδινάλιο, σε ένα δοκίμιο του 2013 που αναδημοσιεύτηκε από την Civiltà Cattolica.

Αναζητώντας μια μεταρρύθμιση που να λειτουργεί

Το δοκίμιο του Ghirlanda προσφέρει πολλές παρατηρήσεις σχετικά με τον ρόλο του επίτιμου πάπα, ξεκινώντας από το γεγονός ότι η χειροτονία και η εξουσία διαφέρουν μεταξύ τους. 

Το θέμα είναι θεμελιώδες και προέκυψε κατά τη μεταρρύθμιση της Ρωμαϊκής Κουρίας, όταν επιτρεπόταν σε λαϊκούς να αναλάβουν θέσεις στα τμήματα της Κουρίας.

Εάν αυτό είναι το πρότυπο, η επισκοπική χειροτονία δεν αποτελεί πλέον προϋπόθεση για την εξουσία, πολύ λιγότερο τη συλλογικότητα με τον Πάπα, ο οποίος είναι επίσης επίσκοπος.

Στις δηλώσεις του ο Πάπας Φραγκίσκος φαίνεται ότι σκοπεύει να μην χωρίσει το munus και το officium . Ο ένας παύει με τη διακοπή του άλλου και όποιος τα απαρνηθεί επιστρέφει στην προηγούμενη ζωή του.

Ρώμη, Του Andrea Gagliarducci