Reuters: Τα ελατοδάση της Ελλάδας πεθαίνουν
Στις δασωμένες πλαγιές που περιβάλλουν την ορεινή κωμόπολη Καλάβρυτα στη νοτιοδυτική Ελλάδα, εκατοντάδες νεκρά έλατα ξεχωρίζουν ανάμεσα στη σκούρα πράσινη βλάστηση. Οι εύθραυστες, κοκκινωπές βελόνες τους αποτελούν ένα ζοφερό σημάδι για το πώς η ξηρασία απομυζά αργά τη ζωή από τη φύση.
Τα έλατα είναι γνωστό ότι χρειάζονται δροσερά και υγρά κλίματα. Όμως, οι παρατεταμένες ξηρασίες των τελευταίων ετών, που συνδέονται με την ταχέως μεταβαλλόμενη κλιματική κατάσταση στην Ελλάδα, τα αφήνουν εκτεθειμένα σε προσβολές από έντομα, σύμφωνα με επιστήμονες και κατοίκους.
«Στο παρελθόν, βλέπαμε μερικά νεκρά δέντρα διάσπαρτα ανάμεσα στα υγιή», είπε η Κατερίνα Κολλύρου, προϊσταμένη του Δασαρχείου Καλαβρύτων, περιοχή γνωστή για τα δάση ελάτης του είδους Abies cephalonica. «Τώρα, δυστυχώς, ανάμεσα στα νεκρά προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα λίγα πράσινα, υγιή έλατα που απομένουν».
Η έλλειψη νερού και υγρασίας καθιστά τα δέντρα πιο ευάλωτα στις επιθέσεις εντόμων που ανοίγουν στοές κάτω από το φλοιό τους, εναποθέτοντας εκεί τα αυγά τους και διακόπτοντας την μεταφορά των θρεπτικών συστατικών από τις ρίζες προς τα κλαδιά. Το αποτέλεσμα είναι η εξασθένιση και τελικά ο θάνατος των δέντρων.
«Πρόκειται για ξυλοφάγα έντομα», εξηγεί ο Δρ. Δημήτρης Αβτζής, ειδικός στη Δασική Εντομολογία και διευθυντής ερευνών στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό “Δήμητρα”, έναν κρατικό ερευνητικό φορέα, καθώς έκοβε τον φλοιό ενός άρρωστου δέντρου στα Καλάβρυτα και εντόπισε ένα έντομο που στη συνέχεια τοποθέτησε σε φιαλίδιο για εξέταση. «Δεν σχηματίζουν τόσο μεγάλους πληθυσμούς όσο τα φλοιοφάγα είδη, αλλά είναι εξίσου καταστροφικά για το δέντρο».
Το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος παγκοσμίως, με τη μέση θερμοκρασία να υπερβαίνει για πρώτη φορά τους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Στην Ελλάδα, η θερμοκρασία αυξήθηκε κατά τον ίδιο βαθμό την περίοδο 1991–2020, ενώ σε ορεινές περιοχές της βορειοδυτικής χώρας σημειώθηκε αύξηση έως και 2 βαθμούς, όπως αναφέρει ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, επικεφαλής σχετικής μελέτης για την άνοδο της θερμοκρασίας και τη χιονοκάλυψη.
Η αύξηση της θερμοκρασίας μείωσε και τις ημέρες με χιονοκάλυψη του εδάφους – μία κρίσιμη πηγή υγρασίας για τα έλατα. Ο ίδιος εκτιμά ότι έχει σημειωθεί μείωση της χιονοκάλυψης κατά 30–40% τα τελευταία χρόνια.
Η υποβάθμιση των ελατοδασών, που παρατηρείται επίσης στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα Ιόνια Νησιά, δεν είναι μοναδικό φαινόμενο για την Ελλάδα.
Στην επαρχία Huesca της Ισπανίας, επίσης στη μεσογειακή ζώνη, ένα διαφορετικό είδος ελάτης στα Πυρηναία, το Abies alba, έχει επίσης παρουσιάσει σημάδια παρακμής τα τελευταία χρόνια, μια εξέλιξη που οι επιστήμονες συνδέουν με την ακραία ζέστη.
Στα Καλάβρυτα, οι αρχές σχεδιάζουν την απομάκρυνση των νεκρών και προσβεβλημένων δέντρων για τον περιορισμό της ζημιάς. Όμως αυτό ίσως να μην είναι αρκετό για να σωθούν τα δάση.
«Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο Λαγουβάρδος. «Αυτό που μπορούμε να προσπαθήσουμε είναι ο μετριασμός της και η αναζήτηση λύσεων. Αλλά δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε χιόνι».
Πηγή: Reuters, 24 Ιουλίου 2025
(https://www.reuters.com/sustainability/climate-energy/greek-fir-forests-dying-heat-peaks-snow-cover-wanes-2025-07-24/).
