Τὰ περὶ ἁγιογραφήσεως τοῦ π. Νεκταρίου Βιτάλη καὶ τοῦ π. Σάββα Ἀχιλλέως και... ο γέροντας Ἰωσὴφ Βατοπαιδινὸς μὲ “ἁγιοποίηση” καὶ ὄχι ἁγιοκατάταξη
Εἴδαμε πρόσφατα νὰ ἐγείρεται θέμα ἁγιογράφησης προσώπων, ποὺ δὲν ὑπάρχει ἡ προηγούμενη ἁγιοκατάταξη. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι κάποιες φορὲς κατὰ καιροὺς καὶ κάποιοι πανθομολογούμενοι Ἅγιοι, ἁγιογραφοῦνται εἴτε σὲ τοιχογραφίες, εἴτε σὲ φορητὲς εἰκόνες, πρὶν τὴν ἁγιοκατάταξή τους, ὅπως γιὰ παράδειγμα μὲ τὸν Ἅγιο Παΐσιο, τὸν Ἅγιο Πορφύριο κ.λπ.
Τὸ ὀρθὸ ὅμως εἶναι ἡ εἰκονογράφηση νὰ ἕπεται τῆς ἁγιοκατάταξης. Αὐτὸ μᾶς δίδαξε ἐμπράκτως καὶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος γιὰ τὴν περίπτωση τοῦ Ἁγίου Ἀρσενίου τοῦ Καππαδόκη. Αὐτὸ ἐπιβάλλεται νὰ γίνεται, διότι κάποιοι ἢ καὶ ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς δὲν θὰ ἁγιοκαταταχθοῦν ποτέ.
Στὸ πρόσφατο κατηγορητήριο, τὸ ὁποῖο ὁδήγησε στὴν ἔκπτωση τοῦ Σεβ. Τυχικοῦ ἔγινε λόγος γιὰ τοιχογραφία καὶ φορητὴ εἰκόνα τοῦ π. Νεκταρίου Βιτάλη, σὲ ναὸ τῶν Μεσάνων τῆς Πάφου, χωρὶς νὰ ἔχει γίνει ἁγιοκατάταξή του. Πολὺς λόγος εἶχε γίνει καὶ στὴν περίπτωση ἁγιογράφησης εἰκόνας τοῦ πατρὸς Σάββα Ἀχιλλέως, εἰκόνα τοῦ ὁποίου ἔγινε στὴ Μητρόπολη Μόρφου.
Ὅμως αὐτὸ ποὺ πρωτίστως ἔπρεπε νὰ ἀπασχολήσει τὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, εἶναι ἡ εἰκονογράφηση τοῦ γέροντος μοναχοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, ὁ ὁποῖος δίδαξε κακοδοξίες καὶ ἄτοπα καὶ ὁ ὁποῖος σὲ Ἑλλάδα, Κύπρο καὶ ἀλλοῦ προβάλλεται ὡς ἅγιος μὲ ἐπίσημο τρόπο.
Ἐδῶ εἶναι τὸ μεγάλο πρόβλημα. Ὅταν προβάλλεται ὡς μεγάλος ἅγιος, ἕνας μοναχὸς ὁ ὁποῖος δίδαξε κακοδοξίες καὶ ἄλλα ἄτοπα, ἐδῶ ἔγκειται τὸ μεγάλο πρόβλημα. Αὐτὸ δὲν ἀποτελεῖ μία ἄποψη προσωπική. Σίγουρα ὁ Ἀρχιεπίσκοπός μας, ὅσο κανένας ἄλλος στὴν Κύπρο γνωρίζει τὰ περὶ τῶν κακοδοξιῶν τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, ὡς στενὸς συνεργάτης τοῦ μ. Ἀρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄ στὴ Μητρόπολη Πάφου.
Στὴν Κύπρο ἔγινε ἁγιογράφηση τοῦ μ. γέροντος Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, χωρὶς νὰ ἔχει ἁγιοκαταταχθεῖ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἡ ἁγιογράφηση ἔγινε σὲ παρεκκλήσιο ἀνδρώας Ἱερᾶς Μονῆς καὶ σὲ γυναικεία Ἱερὰ Μονὴ (φυσικὰ ἀπὸ ὅσα περιέπεσαν στὴν ἀντίληψή μας) στὴν Κύπρο. Σὲ παρεκκλήσιο ἀνδρώας Ἱερᾶς Μονῆς ἔχει ἁγιογραφηθεῖ σὲ τοιχογραφία καὶ σὲ γυναικεία Ἱερὰ Μονὴ σὲ φορητὴ εἰκόνα, μαζὶ μὲ τὴ συνοδεία τοῦ Ὁσίου Ἰωσὴφ τοῦ Σπηλαιώτη, φέρων φωτοστέφανο.
Ὅμως ἐδῶ δὲν ὁμιλοῦμε γιὰ πανθομολογούμενο Ἅγιο. Πρόκειται γιὰ ἕνα ὑπερπροβαλλόμενο μοναχὸ ὡς ἅγιο. Ἡ περίπτωση τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ εἶναι ἰδιαίτερη, καθότι ὁ ἐν λόγῳ γέροντας μοναχὸς δίδαξε τὴ φρικτὴ κακοδοξία ὅτι, ὁ νοῦς εἶναι ὑπεράνω τῆς θείας χάριτος, αἰτιολογώντας μάλιστα τὴν αἱρετικὴ αὐτὴ θέση ὅτι, «ὁ νοῦς εἶναι πρόσωπο, ἐνῶ αὐτὴ εἶναι ἐργαλεῖο”, γεγονὸς τὸ ὁποῖο καταδεικνύει ὅτι δὲν ἐπρόκειτο γιὰ φραστικὸ λάθος, ἀλλὰ γιὰ θεολογικὴ θέση, ἡ ὁποία φανερώνει κακόδοξο βάθος. Αὐτὸ δὲν τὸ δίδαξε μόνο μία φορά. Δυστυχῶς ὑπάρχουν καὶ ἄλλα κακόδοξα καὶ ἄτοπα, τὰ ὁποῖα δίδαξε.
Εἶναι προσβλητικὸ καὶ ἀπαράδεκτο νὰ ὑποδειχθεῖ πρὸς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τὸ κακόδοξο κάποιων διδασκαλιῶν αὐτοῦ τοῦ μοναχοῦ, γιὰ κακοδοξίες του ποὺ ἁπλὲς γιαγιάδες καὶ παπποῦδες ὁμολογοῦσαν ὅτι αὐτὸς ποὺ διδάσκει ὅτι “ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὑπεράνω τῆς Θείας Χάριτος”, κάνει μεγάλη ἁμαρτία.
Πῶς λοιπὸν ἁγιογραφοῦν μὲ φωτοστέφανο ἕνα γέροντα μοναχό, ὁ ὁποῖος δίδαξε καὶ κακόδοξες διδασκαλίες, καθὼς καὶ ἄλλα ἄτοπα καὶ γιὰ τὰ ὁποῖα ὑπάρχουν σοβαρὲς θεολογικὲς ἐνστάσεις; Τὸ ὅτι ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης προλόγισε τὸ σχετικὸ βιβλίο γιὰ τὸν π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινό, δὲν ἀποτελεῖ ἔνδειξη ἢ ἀπόδειξη ἁγιότητας.
Κακοδοξίες τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ ὑπάρχουν ἀκόμα σὲ προβαλλόμενα στὸ διαδίκτυο βίντεο, χωρὶς νὰ γίνεται προσπάθεια ἀπόσυρσής τους ἢ ἡ πρέπουσα ἀνασκευή τους. Παρεπόμενα ἀκοῦμε πολλὲς κακόδοξες αἰτιολογήσεις ἀπὸ φανατικοὺς ὑποστηρικτές του, ὅπως αὐτὴ ἡ ὁποία ἀφοροῦσε τὴν αἱρετικὴ περὶ τῆς Θείας Χάριτος διδασκαλία του, μὲ τὸ ἀπαράδεκτο, “γιὰ νὰ τὸ πεῖ ὁ γέροντας κάτι ἤξερε”.
Ἡ ὑπερπροβολή, ἡ ὁποία τοῦ γίνεται, μὲ τὴ γνωστὴ εὐκολία, δὲν ἀφήνει περιθώρια ἀνασκευῶν καὶ παρεπόμενα οἱ ἀνυποψίαστοι ποὺ τὰ παρακολουθοῦν στὸ διαδίκτυο, θεωροῦν ὅλα ὅσα ἀνεξαιρέτως δίδαξε, ὡς ἀπαύγασμα Πατερικῆς διδασκαλίας, μὴ ἀντιλαμβανόμενοι, ὅτι ὑπάρχουν καὶ κακόδοξα καὶ ἄτοπα ἀνάμεσα σὲ αὐτά.
Αὐτὰ εἶναι πρωτάκουστα γιὰ πολλοὺς ἴσως στὴν Κύπρο, ὄχι ὅμως καὶ στὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι γνωστὴ ἡ δήλωση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄, πρὶν τὴν ἐπίσκεψή του στὸ Ἅγιο Ὄρος μαζὶ μὲ τὸν σημερινό μας Ἀρχιεπίσκοπο, ὅτι δὲν θὰ ἐπισκεφθεῖ τὴ Μονὴ Βατοπαιδίου, γιατί ὅπως εἶπε ὁ γέροντάς τους εἶχε διδάξει διδασκαλίες ποὺ δὲν ἦταν σύμφωνες μὲ τὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία. Ὁ μ. Ἀρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄ φρόντισε νὰ ἐνημερώσει σχετικὰ τὸ Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο γιὰ τὶς κακοδοξίες καὶ τὰ ἄτοπά του.
Εἶναι γεγονὸς ὅτι μετὰ τὸν θάνατο τοῦ μ. Ἀρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄, προβάλλουν εὐκολότερα κάποιοι τὸν μ. γέροντα Ἰωσὴφ Βατοπαιδινό, ὡς δῆθεν ἕνα γέροντα ὁ ὁποῖος ὅσα ἔχει διδάξει, ἦταν σύμφωνα μὲ τὴν Πατερική μας διδασκαλία.
Τὸ πρώτιστο καὶ ἐξαιρετικὰ μεγάλο πρόβλημα εἶναι ἡ αὐθαίρετη εἰκονογράφηση τῶν ἀνθρώπων ποὺ δίδαξαν κακοδοξίες ἢ εἶχαν καταγγελίες σὲ βάρος τους. Τὸ ὀρθὸ εἶναι ἡ εἰκονογράφηση νὰ ἕπεται τῆς ἁγιοκατάταξής τους. Ὅμως ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο προκαλεῖ εἶναι εἰκονογράφηση κάποιου ποὺ δίδαξε κακοδοξίες.
Ἂν τώρα ζῶντος τοῦ σημερινοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου, ὁ ὁποῖος καμιὰ ἄμεση ἢ ἔμμεση σχέση δὲν ἔχει μὲ τέτοιες ἐνέργειες γιὰ τὸν π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινό, προβαίνουν σὲ τέτοιες προσπάθειες “ἁγιοποίησής” του, γίνεται ἀντιληπτὸ τί πιθανὸν θὰ ἀκολουθήσει κατὰ τὴ διαδοχή του.
Οὔρλιαζαν κάποιοι σὲ ΜΜΕ γιὰ τὴν ἁγιογράφηση τοῦ π. Σάββα Ἀχιλλέως καὶ τοῦ π. Νεκταρίου Βιτάλη. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τὸ ὀρθὸ εἶναι ἡ εἰκονογράφηση νὰ ἕπεται τῆς ἁγιοκατάταξής τους. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ὅμως ποὺ τὸ παράτυπο μετατρέπεται σὲ ἀπαράδεκτο ἀτόπημα, μὲ τὴν ἁγιογράφηση τοῦ μοναχοῦ, ὁ ὁποῖος δίδαξε ἀπαράδεκτες κακοδοξίες, οἱ προτεραιότητες διαφοροποιοῦνται. Τὰ ὅποια ἐπαινετικὰ λόγια, ἀκόμα καὶ τοῦ ἴδιου τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχη γιὰ τὸν ἐν λόγῳ μοναχό, ποσῶς δὲν διαγράφουν τὶς κακοδοξίες καὶ τὰ ἄτοπά του.
Τὰ σημερινὰ μικρὰ παιδιά, οἱ αὐριανοὶ νέοι, θὰ βλέπουν ἢ θὰ προσκυνοῦν ἢ θὰ προσεύχονται, βλέποντας ἁγιογραφημένο τὸν “ἁγιοποιηθέντα” π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινό, θεωρώντας τον ὡς Ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἴσως τοῦτο μελλοντικὰ ἀποτελέσει “μορφὴ ἁγιοποίησης” γιὰ τὶς μελλοντικὲς γενιές.
Γιὰ τὸν μοναχὸ αὐτὸ ἔγιναν σοβαρὲς καταγγελίες, οἱ ὁποῖες εἶχαν ἀποσταλεῖ στὸ Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο μὲ σχετικὸ μεγάλο φάκελο. Τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου οὐδέποτε ἔλαβε ἀπάντηση στὸν φάκελο ποὺ εἶχε ἀποστείλει στὸ Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο, ἔγινε αἰτία ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος ὁ Β΄, ἀρκετὲς φορὲς ἕως τὸν θάνατό του σχεδόν, νὰ ἀναφέρεται μὲ ἔντονο ὕφος καὶ πολλὴ λύπη στὶς καταγγελίες, τὶς ὁποῖες τὸν λύπησαν, ὅταν ἦταν Μητροπολίτης Πάφου καὶ οἱ ὁποῖες ἀφοροῦσαν τὸν μοναχὸ αὐτόν. Παρεπόμενο εἶναι καὶ τὸ ὅτι ἕως σήμερα οἱ φανατικοὶ ὑποστηρικτές του, ἕως σήμερα ὡς συκοφάντη λοιδοροῦν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο Β΄.
Δόθηκε ἡ ἐντύπωση ὅτι ὁ τότε Μητροπολίτης Πάφου, ἦταν ὁ ἰθύνων νοῦς μίας καλὰ ὀργανωμένης συκοφαντίας. Ἂν ἦταν ἔτσι, ὅπως λανθασμένα διαδίδουν, θὰ προέβαινε τελικῶς στὴ χειροθεσία τοῦ π. Ἰωσὴφ σὲ Ἡγούμενο; Συγκεκριμένα τὴν παραμονὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, ἡμέρα Σάββατο ὁ τότε Μητροπολίτης Πάφου Χρυσόστομος, μετέπειτα Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος ὁ Β, προσῆλθε στὴ Ἱερὰ Μονὴ Τιμίου Σταυροῦ τῆς Μίνθης, γιὰ τὴν εἰς διάκονο χειροτονία τοῦ μακαριστοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ. Ἡ χειροτονία οὐδέποτε πραγματοποιήθηκε, καθότι προσέκρουσε στὴν «ἄκρα ταπείνωση» τοῦ π. Ἰωσήφ, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἀνέφερε τότε ἀδελφὸς τῆς Μονῆς, ἂν καὶ εἶχαν ἑτοιμαστεῖ τὰ τῆς χειροτονίας.
Κι ὅμως αὐτὸς ποὺ ὡς συκοφάντης λοιδορεῖται, δὲν ἀρκέστηκε σὲ τοῦτο, παρόλα τὰ παράπονα τὰ ὁποῖα ἐγίνοντο. Ὁ λοιδορούμενος ἀπὸ τοὺς φανατικοὺς ὀπαδοὺς ὡς συκοφάντης, χειροθέτησε τελικὰ τὸν π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινὸ Ἡγούμενο, στὴ Μονὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τῆς Μίνθης, παρὰ τὶς ὑπάρχουσες καταγγελίες. Ποῦ εἶναι ἡ συκοφαντία καὶ ἡ κακότητα ποὺ τοῦ καταλογίζουν; Αὐτὸς ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καλεῖται ἀπὸ τοὺς ὀπαδοὺς συκοφάντης; Τὸ πρώτιστο λοιπὸν πρόβλημα εἶναι ἡ ἁγιογράφηση τοῦ π. Σάββα Ἀχιλλέως καὶ τοῦ π. Νεκταρίου Βιτάλη καὶ ὄχι τοῦ μοναχοῦ αὐτοῦ;
Ὁ ἐν λόγῳ μ. γέροντας Ἰωσὴφ Βατοπαιδινός, εἶναι γνωστὸ σὲ πολλοὺς ὅτι ταλαιπώρησε πολλοὺς καὶ μὲ τὶς λεγόμενες “προφητεῖες” του. Τὸ “φύγετε ἀπὸ τὴν Κύπρο νὰ γλυτώσετε”, λέχθηκε πολλὲς φορές. Οἱ «ἀκοὲς πολέμων» (1981, 1985, 1993, 1998) ἀπὸ τὸν π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινό, ποὺ ποτὲ δὲν πραγματοποιήθηκαν, ἀκόμα προκαλοῦν λύπη καὶ πρέπει νὰ προβληματίζουν.
Ὅταν ἦταν Ἡγούμενος τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τῆς Μίνθης, ὁ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινὸς στὴν Μητροπολιτικὴ περιφέρεια Πάφου, τρομοκρατοῦσε τὸν κόσμο μὲ τὶς καλούμενες «προφητεῖες» του, περὶ πολέμου μὲ ἡμερολογιακὴ τοποθέτηση στὶς 7 Ἰουλίου 1999. Ἀκολούθως ἐπειδὴ ὁ πόλεμος δὲν πραγματοποιήθηκε, ἡ ἡμερομηνία μετετέθη στὶς 14 Αὐγούστου 1999 καὶ ὅταν καὶ πάλι δὲν πραγματοποιήθηκε ἡ ἡμερομηνία «μετακύλησε» στὶς 8 Σεπτεμβρίου 1999, γιὰ νὰ διαψευστεῖ καὶ πάλι.
Μάλιστα Κληρικὸς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πάφου, ἔδωσε τότε συνέντευξη σὲ ἰδιωτικὸ ραδιοσταθμὸ τῆς Πάφου, ἀναφορικὰ μὲ τὸ σάλο ποὺ δημιουργήθηκε, κυρίως στὸ μαθητόκοσμο ἀπὸ τὶς περὶ πολέμων ἀκοές, τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ. Τελικῶς τὰ λεχθέντα ἀπὸ τὸν γέροντα Ἰωσὴφ Βατοπαιδινὸ ἀποδείχθηκαν «εἴδωλα λογισμῶν πλανωμένων», κατὰ τὴ φράση τοῦ Ἁγίου Διαδόχου Φωτικῆς. Τὸ πρώτιστο πρόβλημα δὲν εἶναι αὐτό;
Σίγουρα στὶς ἑπόμενες γενιὲς θὰ τὸν θεωροῦν ὡς ἅγιο, ἐφόσον θὰ παρουσιάζεται ἁγιογραφημένος. Ἔτσι θὰ ἐπιβληθεῖ ὡς ἅγιος μὲ “ἁγιοποίηση” καὶ ὄχι ἁγιοκατάταξη.
Ὁ σημερινός μας Ἀρχιεπίσκοπος ὡς Μητροπολίτης Πάφου σίγουρα θὰ εἶχε λάβει γνώση γιὰ τὸ συνεχιζόμενο παράπονο στὴ Μητρόπολη αὐτή, περὶ τῆς μὴ ἐξέτασης τῶν συγκεκριμένων καταγγελιῶν γιὰ τὸν μοναχὸ αὐτόν.
Ἀντιλαμβανόμαστε μὲ σοβαρότητα ὅτι δὲν εἶναι εὔκολο ἀπὸ τὸν σημερινὸ Ἀρχιεπίσκοπό μας, νὰ πράξει κάτι ἀνάλογο καὶ γιὰ τὴν περίπτωση τοῦ πατρὸς Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, κατονομάζοντας τὸν μοναχὸ αὐτόν.
Τὸ πρώτιστο πρόβλημα εἶναι ἡ ἁγιογράφηση τοῦ π. Σάββα Ἀχιλλέως καὶ τοῦ π. Νεκταρίου Βιτάλη καὶ ὄχι τοῦ μοναχοῦ αὐτοῦ; Ὅτι καὶ νὰ ποῦμε ὅμως, ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι εἶναι δύσκολο γιὰ τὸν Ἀρχιεπίσκοπό μας, ὅσο καὶ νὰ θέλει, νὰ ἀναφερθεῖ “ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης” στὴν περίπτωση τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ.
Ὅταν θὰ δοῦμε νὰ μεγαλύνεται καὶ ἐμμέσως σὲ τηλεοπτικὴ σειρά, χωρὶς ὁποιαδήποτε ἀνασκευὴ τῶν κακοδοξιῶν του, θὰ καταλάβουμε ἀκόμα πιὸ πολύ, ὅτι τὰ πράγματα ὁδηγοῦν σὲ σκόπιμη “ἁγιοποίηση”.
Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
