Ελληνικές αρχαιότητες από την… Ιαπωνία! Με μια απλή υπεύθυνη δήλωση, μουσεία αγοράζουν «θησαυρούς» από αρχαιοκάπηλους. Ίδια περίπτωση και το Χρυσό Μακεδονικό Στεφάνι που αγόρασε το μουσείο Γκέτι, σε ένα κουτί από ραβανί με τρίμματα
Κάπως έτσι, ελληνικές αρχαιότητες χρίζονται ευρήματα αλλοδαπής προέλευσης προκειμένου η αγοραπωλησία λαθραίων αρχαιοτήτων να αποκτήσει έναν κατ’ επίφαση νομότυπο χαρακτήρα.
Είναι δε, σκανδαλωδώς εμφανές στις περισσότερες περιπτώσεις ότι η χώρα προέλευσης που δηλώνεται είναι ψευδής.
Το Χρυσό Μακεδονικό Στεφάνι που πωλήθηκε σε ένα κουτί από ραβανί, με δηλωμένη χώρα προέλευσης την Ελβετία!
«Όταν συλλαμβάνουν αρχαιοκάπηλους, μένουμε στα πρόσωπα των συλληφθέντων και κανείς δεν αναρωτιέται πού πηγαίνουν αυτές οι αρχαιότητες που έχουν λεηλατηθεί και ποιοι τις αγοράζουν. Αυτοί που αγοράζουν τις αρχαιότητες είναι ευυπόληπτοι αρχαιοπώλες της Γενεύης, της Ζυρίχης, της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου, τους οποίους ονομάζουν dealer, όπως αποκαλούνται και οι έμποροι των ναρκωτικών…
Οι πελάτες των dealer, οι συλλέκτες, κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν πως τα αντικείμενα που αγοράζουν, έχουν ακόμα πάνω τους το χώμα από την λαθρανασκαφή και τα τραύματα από την αξίνα του αρχαιοκάπηλου. Δεν καταλαβαίνουν ή δε θέλουν να καταλάβουν ότι το Χρυσό Μακεδονικό Στεφάνι που αγόρασε το μουσείο Γκέτι, σε ένα κουτί από ραβανί (!) με τρίμματα – μου το έχει διηγηθεί ο ίδιος ο αρχαιοκάπηλος που το διακίνησε – ήταν χτυπημένο και είχε ακόμα πάνω του χώμα. Δεν αναρωτιέται και δε θέλει να αναρωτιέται ο έφορος αρχαιοτήτων του κάθε μουσείου, γι’ αυτό που βλέπει.
Για να προφυλαχθούν τα μουσεία και οι συλλέκτες πριν κάνουν τα συμβόλαια αγοράς, βάζουν τους αρχαιοπώλες να υπογράψουν μια απλή υπεύθυνη δήλωση, σαν αυτή του νόμου 105. Σε αυτή τη δήλωση υπογράφουν ότι η αρχαιότητα είναι αυθεντική και έχει εξαχθεί νόμιμα από τη χώρα προέλευσης. Έτσι, για το Χρυσό Μακεδονικό Στεφάνι που ανασκάφτηκε έξω από τη Θεσσαλονίκη, αναγραφόταν στην υπεύθυνη δήλωση που αποδέχτηκε το μουσείο Γκέτι για να το αγοράσει ως «νόμιμο», χώρα προέλευσης την Ελβετία! Υπήρχαν και κάποιες αρχαιότητες για τις οποίες οι υπεύθυνες δηλώσεις έγραφαν ως χώρα προέλευσης την Ιαπωνία!»
Οι παραπάνω αποκαλυπτικές μαρτυρίες ανήκουν στον ερευνητή, δημοσιογράφο Νικόλα Ζηργάνο, γνωστό για τις έρευνές του στο διεθνές κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας, ο οποίος παρουσίασε στα Χανιά το βιβλίο του «Επιχείρηση “Νόστος”».
Μάλιστα ο κ. Ζηργάνος αποκάλυψε την απάντηση που είχε λάβει κάποια στιγμή από έναν μεγάλο διευθυντή μουσείου, όταν τον είχε ρωτήσει γιατί επιτρέπουν να γίνεται αυτό. Ο διευθυντής του είχε απαντήσει «Όταν έχω μπροστά μου ένα αριστούργημα, προκειμένου να το σώσω δεν ασχολούμαι με λεπτομέρειες».
Στην παρουσίαση του βιβλίου μίλησε και η Δρ. Αρχαιολογίας και πρώην Γ.Γ. υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη, η οποία αναφέρθηκε μεταξύ άλλων, σε έναν ελληνικό νόμο που ενώ θα έπρεπε να έχει ήδη καταργηθεί, παρέμεινε ακόμα και στον πρόσφατα κωδικοποιημένο νόμο του 2023.
«Το 1932 κωδικοποιήθηκε ο νόμος 5351 περί αρχαιοτήτων, ένας νόμος αρκετά αυστηρός που χρησίμευσε ως πρότυπο σε άλλα κράτη που άργησαν να παλέψουν για την προστασία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Τότε η επείγουσα ανάγκη παρεμπόδισης εξόδου από την Ελλάδα, παρανόμως διακινηθέντων πολιτιστικών αγαθών, οδήγησε στη συμπερίληψη ενός ειδικού άρθρου το οποίο έδινε τη δυνατότητα σε πλούσιους, νομοταγείς Έλληνες να γίνουν συλλέκτες, να αγοράζουν αρχαιότητες και να καταρτίζουν συλλογές χωρίς να υποχρεώνονται να δηλώνουν «νομιμότητα προέλευσης. Οι μεγάλοι Έλληνες συλλέκτες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Το άρθρο του συγκεκριμένου νόμου, παρέμεινε και στον μεταγενέστερο νόμο 3028 του 2002 αλλά ακόμα και στον πρόσφατο κωδικοποιημένο νόμο 4858 του 2023. Σήμερα θα έπρεπε να καταργηθεί η δυνατότητα έγκρισης νέων συλλεκτών και απλώς να δίνονται εγκρίσεις μόνο για τους κατόχους αρχαίων» υποστήριξε η κα Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη.
Η επίσης, ομιλήτρια στην παρουσίαση του βιβλίου, δημοσιογράφος Μικέλα Χαρτουλάρη ανέφερε:
«Υπάρχει μια φράση μέσα στο μυθιστόρημα που λέει: «Πρώτα ρωτάς ποιος είναι ο ύποπτος και μετά τον συλλαμβάνεις». Τι θέλει να πει με αυτό; Ότι υπάρχουν πολλές υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας όπου οι κατηγορούμενοι αποδίδονται «λευκοί» στην κοινωνία χάρη στις γνωριμίες που έχουν, στο κοινωνικό προφίλ τους ή στην πολιτική στήριξη που απολαμβάνουν».
Η παρουσίαση του βιβλίου «Επιχείρηση Νόστος» έγινε στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης στα Χανιά, στο πλαίσιο του 3ο φεστιβάλ βιβλίου Χανίων
