Καὶ σήμερα μᾶς χρειάζεται ἕνας Κοσμᾶς Αἰτωλός - του Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως Ανδρέα
Σὲ καιροὺς δυσχείμερους γιὰ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος, ἔζησε καὶ ἔδρασε ὁ Ἐθναπόστολος καὶ Ἐθνοϊερομάρτυς Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (1714-1779). Ὁ 18ος αἰῶνας ὑπῆρξε ὁ πιὸ βαρὺς αἰῶνας γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ἀφ’ ὅτου ἄρχισε, ἀπὸ τὸ 1453 καὶ μετά, ὁ χειμώνας τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς. Ὁ μεγάλος φόβος ἦταν ὁ κίνδυνος τοῦ ἐξισλαμισμοῦ, τὸν ὁποῖο μὲ ἰδιαίτερο φανατισμὸ ἀπεργάζονταν οἰ κατακτητές. Ἰδιαίτερα ἐκινδύνευε τὸ τμῆμα ἐκεῖνο τοῦ ἑλληνισμοῦ, ποὺ σήμερα ὀνομάζεται “Βόρειος Ἤπειρος”.
Ὅταν οἱ ραγιᾶδες ἔχαναν τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἔχαναν, στὴν συνέχεια, τὴν γλῶσσα καί, κυρίως, τὴν ἐθνική τους συνείδηση. Τὸ σκοτάδι τῆς βίας καὶ τὴς τρομοκρατίας, ποὺ ἐπικρατοῦσε, σ’ ὅλο τὸν τουρκοκρατούμενο Ἑλληνισμό, εἶχε καταλυτικὲς συνέπειες γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Κοντά, ὅμως, σ’ αὐτά, ἦταν καὶ ἡ παπική, κυρίως, προπαγάνδα, ἡ ὁποία χρησιμοποιοῦσε θεμιτά καί, πρὸ παντός, ἀθέμιτα μέσα γιὰ νὰ προσηλυτίσῃ τοὺς Ὀρθοδόξους στὴν πλάνη τοῦ παπισμοῦ. Μὲ τὸ ἄφθονο χρῆμα ποὺ διέθεταν οἰ “μισσιονάριοι” (δῆθεν ἱεραπόστολοι), προσπαθοῦσαν νὰ τραβήξουν κάποιους Ὀρθοδόξους στὴν παπικὴ πλάνη, ἐκμεταλλευόμενοι τὴν μεγάλη φτώχεια τῶν ὑποδούλων. Καὶ γι’ αὐτὸ φέρεται νὰ εἶπε κάποτε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς στὸ ἀκροατήριό του αὐτὸν τὸν λόγο (πού, ὡστόσο, κάποιοι τὸν ἀμφισβητοῦν) : “Τὸν Πάπα νὰ καταρᾶσθε, γιατὶ αὐτὸς εἶναι ἡ αἰτία”.
Μέσα, ὅμως, σ’ αὐτὸ τὸ ζοφερὸ σκοτάδι, ἕνα φῶς ἔλαμψε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺ ἦλθε νὰ φωτίσῃ καὶ νὰ τονώσῃ τὶς κουρασμένες ψυχὲς τῶν ὑποδούλων. Κι’ αὐτὸ τὸ Φῶς ἄκουγε στὸ ὄνομα : Ἱερομόναχος ΚΟΣΜΑΣ ΑΙΤΩΛΟΣ, ὁ ὁποῖος, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ζοῦσε μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, ὅμως “ἔπιανε” τὰ μηνύματα τῶν καιρῶν. Κι’ αὐτὰ ἔλεγαν ὅτι ἡ κατάσταση στὸν Ἑλλαδικὸ Χῶρο καί, μάλιστα, στὴν περιοχὴ ποὺ ἀργότερα ὀνομάσθηκε Βόρειος Ἤπειρος, ἦταν ἐξόχως τραγικὰ καὶ ἐπικίνδυνα : Ἀμάθεια, δεισιδαιμονίες, ληστεῖες, ἐξισλαμισμοί, ἄγνοια τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς θαυμαστῆς διδασκαλίας του κ.ἄ., ἐμάστιζαν τὸν ταλαίπωρο Ἑλληνισμό. Ἔτσι, ὁ Πατροκοσμᾶς, μὲ τὴν εὐλογία τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων καὶ τὴν ἄδεια τοῦ τότε Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἐπραγματοποίησε τέσσαρες (4) Ἱεραποστολικὲς περιοδεῖες, ἰδιαίτερα, μάλιστα, στὸν χῶρο τῆς Βορείου Ἠπείρου.
Ἔτσι, ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη καὶ ἡ Ἑλληνικὴ συνείδηση τῶν ὑποδούλων ἐστερεώθηκαν. Ἦταν μάλιστα, τόση ἡ πίστη στὰ φλογερὰ κηρύγματα τοῦ Ἁγίου, ὥστε συνετέλεσαν - κατὰ κοινὴν ὁμολογία - στὸ νὰ καλλιεργήσουν καὶ νὰ προετοιμάσουν τὰ πνεύματα γιὰ τὸν ἀγῶνα τῆς Ἐθνικῆς Παλιγγενεσίας, τοῦ 1821, κι’ ἀκόμη παραπέρα, ὅπως μαρτυρεῖ τὸ γνωστὸ τετράστιχο μικρὸ ποίημα : “Βοήθα μας Ἅη Γιώργη καὶ σὺ Πατροκοσμᾶ, νὰ πάρουμε τὴν Πόλη καὶ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά”.
Τὸν Κοσμᾶ τὸν ἐθαύμαζε ὁ Ἀλῆ πασᾶς τῶν Ἰωαννίνων, ἐνῷ τὸν μισοῦσαν θανάσιμα οἱ Ἑβραῖοι. Αὐτοὶ δωροδόκησαν τὸν Κοὺρτ πασᾶ τοῦ Βερατίου, ὁ ὁποῖος διέταξε τὸν ἀπαγχονισμὸ τοῦ Ἁγίου στὸ χωριὸ Μόγιαλη (24.8.1779), ἐνῷ τὸ σῶμα τοῦ ρίχτηκε στὸν ποταμὸ Ἄψο. Τὸ ρεῦμα τοῦ νεροῦ μετέφερε τὸ ἱερὸ λείψανο στὸ χωριὸ Κολικόντασι, ὅπου καὶ ἐνταφιάσθηκε, ἐνῷ ἀργότερα ὁ Ἀλῆ πασᾶς, ἀνήγειρε ἐπὶ τοῦ τάφου του ὡραῖο Ναό, ποὺ διατηρεῖται, ἀνακαινισμένος, μέχρι σήμερα.
Ἡ Μητρόπολή μας θὰ ἑορτάσῃ καὶ φέτος, Θεοῦ θέλοντος, τὴν ἱερὰ μνήμη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ. Ἔτσι, τὴν παραμονή, Τετάρτη 23 Αὐγούστου 2023 στὶς 7 μ.μ. θὰ τελεσθῆ ὁ Μέγας Ἑσπερινὸς καὶ θὰ ἐπακολουθήσῃ ἡ σύντομη λιτανεία μέχρι τὴν κεντρικὴ πλατεῖα. Τὴν 24η Αὐγούστου 2023 θὰ τελεσθῇ ἡ Θεία Λειτουργία στὸν ἐν Κονίτσῃ φερώνυμο Ἱερὸ Ναό.
Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς νὰ φωτίζῃ ὅλους μας καὶ νὰ μᾶς ὁδηγῇ στὸν δρόμο τοῦ καθήκοντος.
Διάπυρος πρὸς Χριστὸν εὐχέτης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης ΑΝΔΡΕΑΣ
