ΤΑ ΕΓΚΩΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση διαπιστώσαμε φέτος ότι η ακολουθία των Εγκωμίων στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου τελέσθηκε σε πολύ περισσότερους ναούς και των Αθηνών αλλά και πολλών περιοχών και της ηπειρωτικής και της νησιωτικής Ελλάδας και στο Αιγαίο και στο Ιόνιο.

Μάλιστα σχεδόν όλα τα σχετικά ρεπορτάζ των εκκλησιαστικών συντακτών αναφέρουν την τέλεση της ιερής αυτής ακολουθίας και της περιφοράς του επιταφίου ,όπου αυτή τελείται. 

Πολλοί ναοί και μονές  τελούν την ακολουθία κατά την απόδοση (22-23 Αυγούστου).

Είναι ευχής έργο που πρυτανεύει η λογική. 

Έτσι δεν κυριαρχούν οι ακραίες φωνές κατά των Εγκωμίων  (όπως είχαμε επισημάνει σε σχετικό άρθρο μας πέρυσι). 

Οι  υποστηρικτές των Εγκωμίων δεν είναι ούτε προτεσταντίζοντες, ούτε φιλοπαπικοί, ούτε οικουμενιστές  όπως τους χαρακτηρίζουν οι πολέμιοι των εγκωμίων.

Απλά αφουγκράζονται την ανάγκη των πιστών να εκφράσουν την αγάπη τους προς την Θεομήτορα.

Ας ευχηθούμε να γίνουν τα εγκώμια ευρύτερα γνωστά και να παύσουν οι ανούσιες διαμάχες.

Πιο συγκεκριμένα στίς 19 Αυγούστου 2022 γράφαμε:

Με πολλή θλίψη και προβληματισμό , παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια ,ένα ακατανόητο μένος, κατά μιας ακολουθίας που εκκλησιαστικά δεν είναι καθόλου καινούρια,αλλά από ετών (τουλάχιστον από τις αρχές του 19ου αιώνα ) τελείται στη Γεσθημανή ,όπου ο Τάφος της Θεοτόκου, την 14η Αυγούστου. 

Και ομιλούμε για την ακολουθία των Εγκωμίων της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 

Όπως αναφέρει σε ένα πρόσφατο άρθρο του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ  κ. Νεκτάριος, τα Εγκώμια, που στην πράξη είναι μεγαλυνάρια είχαν αρχίσει να γράφονται από διάφορους Εκκλησιαστικούς Υμνογράφους ,τουλάχιστον  από τον  14ο μ.Χ. αιώνα και έτσι ξεκίνησαν και τα εγκώμια του Επιταφίου Θρήνου που ψάλλονται την Μεγάλη Παρασκευή. 

Από τα Ιεροσόλυμα κάποιοι μετεφεραν την ακολουθία στις Κυκλάδες και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Κέρκυρα) και με διαφορετικές εκδοχές (γεγονός που αποδεικνύει το πλήθος των συγγραφέων). 

Περί τα μέσα του 19ου αιώνα η τότε Σύνοδος της Ελλαδικής Εκκλησίας  "εξοστράκισε" τα εγκώμια ,ως μη συνάδοντα προς το πνεύμα της Όρθοδόξου  Ανατολικής Εκκλησίας. 

Φοβήθηκε δήθεν "προτεσταντικές " τάσεις  ή "Μαριολατρεία". 

Η ακολουθία διατηρήθηκε στις Κυκλάδες ( Tην συναντήσαμε για πρώτη φορά στην Τήνο το 1978 κατά την εορτή της Αποδόσεως  της Κοιμήσεως  χοροστατούντος τότε  ως  Αρχιμανδρίτου ,του μακαριστού Τήνιου Μητροπολίτου Θήρας Παντελεήμονος Ρίζου).

Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 η ακολουθία άρχισε  να γίνεται γνωστή πανελληνίως, χάρις στην πρωτοβουλία του τότε ηγουμένου της Ι.Μονής Πεντέλης ,Μητροπολίτου Δωδώνης κ.κ.Χρυσοστόμου, ο οποίος την τελούσε  στην Ιερά Μονή και μεταδίδονταν  σε όλη την Ελλάδα. 

Το 1987  η ακολουθία εκδόθηκε από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων . 

Το 1994  η Ιερά Μονή του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου στον Άγιο Στέφανο Αττικής ,εξέδωσε για πρώτη φορά τα εγκώμια. Στον πρόλογο της έκδοσης, η ηγουμένη της μονής εκφράζει το αυτονόητο: την ανάγκη του πιστού λαού να εκφράσει με ένα ξεχωριστό τρόπο  τα αισθήματα του προς την Θεομήτορα , με αφορμή το γεγονός της Κοιμήσεώς της.

Έκτοτε ,υπήρξαν πολλές εκδόσεις (μάλιστα μία από αυτές ευλογήθηκε και από τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο). 

Το 2005 υπήρξε μιά ακόμη έκδοση . Αυτή τη φορά από την Εξαρχία του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα επί Εξάρχου του μακαριστού Αρχιμανδρίτη  Θεοκτίστου Σαμίου ,ο οποίος ήταν ο πνευματικός του σημερινού Πατριάρχη Θεόφιλου . 

Στην έκδοση αυτή έχει προστεθεί και η προσφορά της γενιάς μας : Ό κανόνας των εγκωμίων  κατά το "Κύματι Θαλάσσης". 

Ό κανόνας συνετέθη από σύγχρονο υμνογράφο και εγκρίθηκε το 2004 από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Πατριάρχης Ειρηναίος).

Το 2007 η ανωτέρω ακολουθία επευλογήθηκε μετά από έγκριση της επιτροπής Θείας Λατρείας, από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος  (Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος). η οποία μάλιστα "επήνεσε" και τον συνθέτη του κανόνος "δια το προϊόν του Πνευματικού αυτού καμάτου ,καθόσον ουδέν το απάδον από τα δόγματα και τας παραδόσεις εμπεριέχεται εν αυτώ" . Η έγκριση υπογράφεται από τον τότε αρχιγραμματεύοντα ,σημερινό Μητροπολίτη Κηφισίας κ, Κύριλλο. 

Ανάλογη επιστολή έχει σταλεί και από τον Αρχιγραμματέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 2009.

Από το 2006 ,ο Μακαριστός Μητροπολίτης Παροναξίας Αμβρόσιος , έψαλλε την ολοκληρωμένη ακολουθία των εγκωμίων  κατά τα δύο χρόνια που ήταν Μητροπολίτης, ακολουθίες που μετέδωσε η κρατική ΕΡΤ παρουσία μάλιστα και πολλών δημοσίων προσώπων και Αρχιερέων από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Αλβανίας.

Η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος εξέδωσε την Ακολουθία το 2010 (έχει εξαντληθεί).

Μετά από όλα αυτά, που παρατέθηκαν τόσο αναλυτικά ,διερωτώμαστε: "Που είναι το αντι-ορθόδοξο στοιχείο  στην ανωτέρω ακολουθία; 

Κάποιοι μίλησαν για φολκλορικές εκδηλώσεις.  Τότε θα πρέπει να καταργήσουμε και τις λιτανείες (π.χ. γιατί να λιτανεύεται η εικόνα της Τήνου που είναι η "Ευαγγελίστρια";) 

Άλλοι μιλούν για υποβάθμιση του Χριστοκεντρικού τύπου της πίστεώς μας .

Ειλικρινά δεν μπορούμε να καταλάβουμε που το στηρίζουν. 

Όταν σαφέστατα λέμε "Διάσωσον από κινδύνων τους δούλους σου Θεοτόκε ,ότι πάντες μετά Θεόν εις Σε καταφεύγομεν..." τί ομολογούμε; 

'Ότι η Θεοτόκος έχει τα δευτερεία της Τριάδος. Υπάρχει πιο  Όρθόδοξη θέση από αυτή; 

Αλλοι πάλι  λένε ότι δεν ψάλλονται εγκώμια στο Αγιον Όρος. 

Κανείς δεν επιβάλλει σε κανένα υποχρεωτική τέλεση Ακολουθιών .

Άλλωστε και οι παρακλήσεις και ο Ακάθιστος Υμνος δεν επιβάλλονται υποχρεωτικά. 

Στο βάθος του χρόνου καθιερώθηκαν ,γιατί κάλυψαν την ΑΝΑΓΚΗ του πιστού λαού να εκφράσει την αγάπη και την τιμή του αλλά και την ικεσία του στην Κυρία των Αγγέλων. 

Μάλιστα μερικοί ακραίοι λένε ¨να αντιδράσουμε  και τελικά να μείνουν τα εγκώμια μόνο στον Τάφο της Παναγίας ,σαν τοπική ακολουθία " . 

Στα Ιεροσόλυμα  τιμάται άλλη Παναγία; και τί είναι ο Τάφος της; Κάδος Ανακύκλωσης; 

Έχουν συνειδητοποιήσει αυτοί που μιλούν τόσο υποτιμητικά για τα Ιεροσόλυμα ,ότι χωρίς τα Ιεροσόλυμα και τα Πανάγια προσκυνήματα δεν θα υπήρχε τίποτε; 

Πολύ σωστά λέγει ο Υμνογράφος :" Χαίρε Σιών Αγία Μήτηρ των Εκκλησιών ,Θεού κατοικητήριον". 

Εξ άλλου  όταν κάποια ορθόδοξη εκκλησία ή Πατριαρχείο ,εγκρίνει και τελεί μια ακολουθία ,είναι πανορθοδόξως εγκεκριμένη (καθηγητής Σπυρίδων Κοντογιάννης). 

Και τέλος το τυπικό δεν είναι δόγμα.

Εξαντλήσαμε κάθε όριο υποχωρητικότητας. 

Τα Ορθόδοξα εγκώμια της Θεοτόκου όταν μάλιστα είναι δογματικά ορθά, είναι μια ακολουθία που θα καθιερώνεται όλο και περισσότερο ,όσο θα γίνονται γνωστότερα. Οι εσφαλμένες θέσεις του 1865  που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του αντιπαπικού πνεύματος της τότε εποχής και συντηρούνται από ακραίους τυπικολάτρες ζηλωτές, διότι δήθεν καταλύουν το ορθόδοξο πνεύμα  και κατ'αυτούς  η παράδοση θα  πρέπει να είναι "άκαμπτη", έχουν στη πράξη αναθεωρηθεί. 

Ο πιστός λαός έχει αγκαλιάσει τα εγκώμια.

Αυτοί που τα πολεμούν ,ας μη γίνουν οι νέοι εικονομάχοι. 

Όσο και να θέλουν να το κρύψουν δεν αγωνιούν για την κανονικότητα και την τήρηση του τυπικού και των δογμάτων της Όρθοδοξίας. Αυτή η συμπεριφορά ,όπως μάλιστα εκφράζεται, δείχνει κόμπλεξ και -γιατί όχι- συγκαλυμμένο φθόνο προς τους συγγραφείς, τους οποίους μάλιστα δεν τους γνωρίζουν.