Ένας χρόνος στην Καστοριά (του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Καλλινίκου)

 

«Ἦρθα στήν Καστοριά. Εἶμαι πλέον Καστοριανός. Ἀνοίγω πρός ἐσᾶς τά χέρια μου σέ σχῆμα σταυροῦ…».

Μέ αὐτά τά λόγια περάτωνα τόν ἐνθρονιστήριο λόγο μου, πρίν ἀκριβῶς ἕνα ἔτος, ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅταν ἐνθρονιζόμουν στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Καστορίας.

Σήμερα, πρώτη ἐπέτειο τῆς ἐνθρονίσεώς μου, θέλησα νά γράψω μερικές σκέψεις μου, γιά νά εὐχαριστήσω ὅλους γιά τό ἔτος πού περάσαμε μαζί, νά τούς εὐλογήσω καί νά δοξολογήσω τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό γιά τίς δωρεές Του.

Οἱ χριστιανικές ἐπέτειοι ἐντάσσονται στήν σταυρική καί σπειροειδῆ ἐκκλησιαστική ἔννοια τοῦ χρόνου.

Μέ τήν σταυρική ἔννοια περί τοῦ χρόνου ἐννοεῖται ἡ τομή τοῦ ἱστορικοῦ χρόνου, ὁ ὁποῖος ἐντάσσεται στήν κτιστή πραγματικό-τητα, ἀπό τήν θεία Χάρη, πού εἶναι ἄκτιστη καί ἀΐδια. Μέ ἄλλα λόγια, σταυρικός χρόνος εἶναι οἱ Θεοφάνειες καί οἱ καθ᾽ οἱονδήποτε τρόπο καί βαθμό ἐλλάμψεις τῆς θείας Χάριτος, τίς ὁποῖες δέχονται ὅσοι ζητοῦν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, καί οἱ ὁποῖες συμβαίνουν καί ἀποτυπώνονται μέσα στήν ἱστορία.

Μέ τήν σπειροειδῆ ἔννοια περί τοῦ χρόνου, ἐννοεῖται ἡ ἐπανάληψη τῶν ἡμερῶν, τῶν ἑορτῶν, τῶν γεγονότων, ὄχι μοιραῖα καί ἄνευ λόγου καί ἐλπίδος, ἀλλά προοδευτικά σέ ἕνα ἀνώτερο, πιό ὥριμο ἐπίπεδο. Δηλαδή, κάθε χρόνο ἑορτάζουμε τά Χριστούγεννα, ἀλλά θέλουμε νά τά ἑορτάζουμε μέ ἄλλο νοῦ, μέ ἄλλη καρδιά, μέ ἄλλη πείρα, ἀνώτερη καί καλύτερη, ὅλο καί πιό κοντά στόν Χριστό.

Γι᾽ αὐτό καί ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί προσπαθοῦμε κάθε χρόνο νά εἴμαστε πιό ὥριμοι, πιό ἀνοικτοί στόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους, μέ λιγότερα πάθη καί περισσότερη ἀγάπη. Καί συγχρόνως αἰτούμαστε, ζητοῦμε καί κρούουμε νά μᾶς δοθεῖ ἡ θεία Χάρη μέσα στήν καρδιά μας καί νά σταυρωθεῖ ὁ ἱστορικός χρόνος.

Αὐτό ἐπιθυμῶ καί ἐγώ καί αὐτό εὔχομαι νά συμβαίνει σέ κάθε ἐπέτειό μου, ὅταν ἐνθυμοῦμαι τίς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ καί τίς συνέργειες τῶν ἀνθρώπων.

Δοξάζω, λοιπόν, τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό γιά τίς εὐεργεσίες Του ὅλο αὐτό τό ἔτος, γνωρίζοντας ὅτι ἀδυνατῶ νά κάνω κάτι ἀντάξιο γιά νά Τόν εὐχαριστήσω, παρά μόνον νά ζητῶ τό ἔλεός Του, γιά ἐμένα καί γιά τόν Κλῆρο καί τόν λαό τῆς Ἐπαρχίας μας.

Προσπαθώντας νά ξεχωρίσω, νά ἐπιλέξω, νά συγκρίνω κάποιες ἀπό τίς ἐμπειρίες τῶν 365 αὐτῶν ἡμερῶν, πού μᾶς χάρισε ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ, δυσκολεύομαι πολύ.

Θά προσπαθήσω, ὅμως, συνοπτικά καί ἐπιγραμματικά νά θυμηθῶ κάποιες ἀπό αὐτές. Δέν πρόκειται γιά κάποιον ἀπολογισμό, ἀλλά γιά ἐλάχιστη προσπάθεια ἔκφρασης δοξολογίας καί εὐχαριστίας.

-Νά θυμηθῶ αὐτό τό γεγονός τῆς ἐνθρονίσεως. Τήν πορεία μου, ἐκείνη τήν ἡμέρα, ἀπό τήν Ναύπακτο πρός τήν Καστοριά, τήν πρώτη θέαση τῆς πόλης πάνω ἀπό τά νερά τῆς γαλήνιας λίμνης της, τήν μοναδική ὑποδοχή πού μοῦ ἐπιφυλάξατε, ἄν καί ἦταν περίοδος πανδημίας.

Καθώς καί τήν ὑποδοχή σέ ὅλες τίς ἄλλες Ἐνορίες καί Μοναστήρια πού ἐπισκέφθηκα, ἰδίως τίς πρῶτες ἡμέρες τῆς ἐδῶ παρουσίας μου, ὅπως τήν πρώτη ὑποδοχή στόν κεντρικό δρόμο τοῦ Δισπηλιοῦ πρίν φθάσω στήν Καστοριά, ἀλλά καί στό Ἄργος Ὀρεστικό, τό δεύτερο ἀστικό κέντρο τοῦ Νομοῦ. Καί βεβαίως σέ ὅλες τίς ἄλλες μεγαλύτερες ἤ μικρότερες Ἐνορίες καί Μοναστήρια, τίς ὁποῖες ἀξιώθηκα νά ἐπισκεφθῶ ὅλες στόν πρῶτο αὐτό χρόνο.

-Νά θυμηθῶ τά μνημόσυνα γιά τούς ἄμεσους προκατόχους μου, Γρηγόριο καί Σεραφείμ, εὐχαριστώντας τους γιά ὅλα ὅσα ἐκοπίασαν καί μοῦ κληροδότησαν γιά νά συνεχίσω τήν διαποίμανση τοῦ εὐλογημένου λαοῦ, πατώντας στά ἴχνη τους.

-Θυμᾶμαι, πρωτίστως, τίς μεγάλες Δεσποτικές ἑορτές, τίς ὁποῖες πανηγυρίσαμε μέ τόν ἰδιαίτερο μεγαλόπρεπο καί συνάμα κατανυκτικό τρόπο, πού μόνον στήν Ἐκκλησία μας καί ἰδιαιτέρως στήν Καστοριά γνωρίζουμε.

Τήν πανήγυρη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, μέ τήν ἑορτή τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων τῆς Πατρίδος μας·

τῶν Χριστουγέννων, μέ τήν πανδαισία τῶν ὕμνων καί τήν μοναδικότητα τῶν Καστοριανῶν καλάντων· τῶν Θεοφανείων, μέ τήν ρίψη τοῦ Σταυροῦ στήν λίμνη μας· τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, μέ τήν Ἐθνική Ἑορτή καί τήν παρέλαση·

τοῦ Πάσχα, μέ ὅ,τι λαμπρό καί χαρμόσυνο προηγεῖται καί ἕπεται αὐτοῦ, ἰδία τήν περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου μέχρι τήν Ὁμόνοια, καί τήν Ἀνάσταση, μέ τούς λόγους πού ἀπηύθυνα σέ σᾶς· τῆς Ἀναλήψεως, μέ τήν πάνδημη λιτανεία·

τῆς Θεοτόκου, μέ τήν μοναδικῆς λαμπρότητας λιτανεία τῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου τῆς Πορφύρας μέχρι τήν Ἱερά Μονή Μαυριωτίσσης μέ πορεία ἀλλά καί μέ τό καραβάκι· τῆς Πεντηκοστῆς, τῆς Μεταμορφώσεως, ἀλλά καί τῶν ἑορτῶν τῶν μεγάλων Ἁγίων, ὅπως τῆς Ὁσίας Σοφίας στήν Ἱερά Μονή Κλεισούρας, τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, τοῦ ἁγίου Καλλινίκου, τοῦ ἁγίου Ἰακώβου καί τῶν ἄλλων Ἁγίων μας.

-Πρόσφατες εἶναι οἱ μοναδικές λατρευτικές ἐκδηλώσεις στούς τέσσερεις Δήμους τῆς Μητροπόλεώς μας: Γιά τόν Ἅγιο Μηνᾶ στήν Καστοριά, γιά τόν ἅγιο Νεκτάριο στό Ἄργος Ὀρεστικό, γιά τούς Ταξιάρχες στό Νεστόριο καί στόν Ἀετό Ἀμυνταίου.

Οἱ λιτανεῖες καί ἡ παρέλαση τῶν Ἐλευθερίων τῆς Καστοριᾶς ἦταν κάτι τό μοναδικό.

-Ἀπό τίς πρῶτες ἀναμνήσεις μου εἶναι τό κατανυκτικό Σαρανταλείτουργο. Ἦταν 15 Νοεμβρίου τοῦ 2021, ὅταν χοροστάτησα στήν πρώτη θεία Λειτουργία στόν Ναό τῶν ἁγίων Τριῶν, ἀπέναντι ἀπό τό Ἐπισκοπεῖο. Ἐκεῖ γνώρισα καί τίς εὐσεβεῖς Σαρανταλειτουργιώτισσες, δηλαδή τίς κυρίες πού ψάλλουν κατά τήν περίοδο αὐτή, πού μάλιστα διαβάζουν τίς ἀκολουθίες ἀπό τό κινητό τους!

Τό Σαρανταλείτουργο στήν Καστοριά δέν ὑπάρχει πουθενά ἀλλοῦ, ἀφοῦ πουθενά ἀλλοῦ δέν ὑπάρχουν αὐτά τά Ἐκκλησάκια τά φτιαγμένα κατά τήν περίοδο τῆς Χριστιανικῆς Αὐτοκρατορίας τῆς Νέας Ρώμης – Κωνσταντινουπόλεως καί ἁγιογραφημένα ἀπό ἅγια χέρια μοναδικῶν καλλιτεχνῶν καί ποτισμένα μέ τό λιβάνι καί τίς προσευχές χιλιάδων ἁγνῶν ψυχῶν προγόνων μας.

-Θυμᾶμαι τήν χιονισμένη καί κρύα Καστοριά μέ τήν παγωμένη λίμνη, ἀλλά μέ τίς ζεστές Ἐκκλησιές. Λειτούργησα σέ μιά ἀπό τίς Ἐνορίες τῆς Ἐπαρχίας μας, ἐνῶ τό χιόνι ἦταν μισό μέτρο καί τό κρύο πολύ, καί εἰσῆλθε, μεταξύ τῶν ἄλλων πιστῶν, ἡ γιαγιά μέ τό ἐγγονάκι της, πού εἶχαν περπατήσει μισή ὥρα, ὅπως μοῦ εἶπαν, καί ἀφοῦ ἔβγαλαν τά βρεγμένα πανωφόρια τους νά στεγνώσουν, παρακολούθησαν ὅλη τήν θεία Λειτουργία μέ κατάνυξη καί προσοχή.

-Θυμᾶμαι τό ἄναμμα τοῦ δένδρου στήν κρύα πλατεία Ὁμονοίας, μέ τά παιδιά τοῦ Μουσικοῦ Σχολείου πού τραγούδησαν καί ἔπαιζαν χαρούμενα λύρα.

-Θυμᾶμαι τά καστοριανά κάλαντα, πού μοῦ τραγούδησαν τά μέλη τῶν παραδοσιακῶν συλλόγων καί τά παιδιά.

-Θυμᾶμαι τά Σχολεῖα, ἐκπαιδευτικούς καί μαθητές, πού μέ ὑποδέχθηκαν ἤ τούς ὑποδέχθηκα ἐγώ στό Ἐπισκοπεῖο, πού μοῦ τραγούδησαν ἤ μοῦ χάρισαν ζωγραφιές, πού μοῦ πῆραν τίς πρῶτες συνεντεύξεις, μέ τίς ὡραῖες ἐρωτήσεις τους. Τά Σχολεῖα ὅπου παρακολούθησα τίς καλοδουλεμένες ἑορταστικές τους ἐκδηλώσεις.

-Θυμᾶμαι τούς Συλλόγους, τούς ἀθλητικούς καί ἄλλους, πού μοῦ ζήτησαν νά κάνω ἐπισκέψεις ἤ ἁγιασμούς ἤ ὁμιλίες. Μεταξύ τῶν ὁποίων ξεχωρίζω τήν βράβευση τῶν χρυσῶν ἀθλητῶν τῶν δύο Ναυτικῶν Ὁμίλων μας.

-Νά θυμηθῶ τήν ἐπικοινωνία καί τήν συνεργασία μου μέ τούς εὐσεβεῖς ἄρχοντες, πού πονάνε τόν τόπο μας καί κοπιάζουν γι᾽ αὐτόν.

-Νά θυμηθῶ τίς ἐπισκέψεις μου στό θαυμάσιο Βυζαντινό Μουσεῖο, στό Λαογραφικό Μουσεῖο, στό Μουσεῖο Μακεδονικοῦ Ἀγώνα, καί τίς συναντήσεις μου μέ τούς φορεῖς καί συλλόγους τῆς Ἐπαρχίας.

-Χαίρομαι κάθε ἡμέρα τήν γνωριμία μου μέ τόν ἁπλό λαό, τούς ἀνθρώπους πού συνεργαζόμαστε ἤ μέ ἐπισκέφθηκαν ἤ τούς ἐπισκέφθηκα στίς ἐργασίες τους καί τίς οἰκίες τους, μικρούς καί μεγάλους, ἐργαζόμενους, πονεμένους, δημιουργικούς.

-Χαίρομαι τίς ὁμιλίες μου στίς διάφορες Ἐνορίες, ὅπου ἀνοίγω τήν καρδιά μου καί μέ τούς λόγους τοῦ Εὐαγγελίου, τῆς Παραδόσεως, τῶν Πατέρων προσπαθῶ νά παρακαλέσω ἐσᾶς, τόν λαό τοῦ Θεοῦ.

-Κάθε μέρα καμαρώνω τήν λειτουργία σέ νέα βάση τοῦ Ραδιοφωνικοῦ μας σταθμοῦ, πού μαζί μέ τήν ἱστοσελίδα μας ἀποτελεῖ τήν φωνή τῆς Μητροπόλεώς μας καί τῆς Καστοριᾶς, μέ ἐκπομπές ἐπιπέδου. Τό Ραδιόφωνό μας πού παρηγορεῖ, ἐνημερώνει, στηρίζει, ἐξυψώνει τό ἠθικό καί τήν ψυχολογία τῶν ἀνθρώπων.

-Χαίρομαι τό ἀνακαινισμένο Κέντρο Νεότητος, πού στεγάζει πλέον τήν Σχολή μας τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς, τήν Ἁγιογραφία μας, ἀλλά καί κατηχητικά μαθήματα καί κάθε δραστηριότητα πού κινεῖ τό ἐνδιαφέρον τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων.

-Χάρηκα τήν ἐπαναλειτουργία ἐφέτος τῶν κατασκηνώσεών μας, πρώτη φορά μετά τήν πανδημία, ὅπου τά παιδιά μας ἀπόλαυσαν τήν κοινοτική ζωή μέ ἀγάπη, ἀξίες καί ἀρετές. Γενικά, ἔχω τίς ἀγαθές ἀναμνήσεις γιά ὅ,τι κάναμε μέ τούς συνεργάτες μου γιά τήν Νεότητα.

-Νά θυμηθῶ τό πρῶτο Συνέδριό μας, γιά τόν ἡρωϊκό προκάτοχό μου Γερμανό Καραβαγγέλη καί γιά τήν Καταστροφή τῶν καταστροφῶν, ἤτοι τόν ξεριζωμό ἀπό τόν Πόντο καί τήν Μικρά Ἀσία καί τίς ὑπόλοιπες ἑστίες τῆς Ρωμηοσύνης.

-Νά θυμηθῶ, ὅμως, καί τόν πόνο τῶν ἀνέργων, τούς ὁποίους συναντῶ καθημερινά, καί τούς ὁποίους προσπαθοῦμε νά στηρίξουμε, μέ τούς συνεργάτες μου στό Γενικό Φιλόπτωχο Ταμεῖο καί στά συσσίτια.

-Νά μνημονεύσω τούς χορηγούς καί εὐεργέτες, πού βοήθησαν καί βοηθοῦν σέ κάθε ἀνάγκη τῆς Μητροπόλεως καί τῶν ἀπόρων.

-Νά συγχαρῶ τούς Συνεργάτες μου, μέ πρῶτο τόν Γενικό Ἀρχιερατικό Ἐπίτροπο. Τούς συνεργάτες στά Γραφεῖα τῆς Μητροπόλεως καί τούς συνεργάτες μου, Ἱερεῖς, Ἱεροψάλτες, λαϊκούς, στίς Ἐνορίες, στά Φιλόπτωχα, στήν Ταβιθά, πού ὅλοι μέ βοηθοῦν ἀνιδιοτελῶς καί μέ ἐκκλησιαστικό φρόνημα στήν ποιμαντική ἐργασία. Εἶναι συνεργάτες ἐκλεκτοί, δοκιμασμένοι στήν ὑπηρεσία τῶν προκατόχων μου, τόσο τοῦ ἀμέσου προκατόχου μου κυροῦ Σεραφείμ ὅσο καί τοῦ κυροῦ Γρηγορίου, ἀφοῦ ὅλοι ἦταν καί συνεργάτες τους καί ἀγαποῦν τήν Καστοριά καί τήν Ἐπαρχία της.

-Καθημερινά θυμᾶμαι ὅλους, μικρούς καί μεγάλους, παιδιά καί ἡλικιωμένους, λαϊκούς καί κληρικούς πού μέ αἰσθάνονται πράγματι ὡς πατέρα τους, καί ἐγώ τούς αἰσθάνομαι πράγματι ὡς παιδιά μου.

Τό ὅτι μέ ἀποκαλοῦν «πατέρα», αὐτό μέ συντρίβει καί μέ φέρνει ἀντιμέτωπο μέ τίς τεράστιες εὐθύνες μου ἔναντι τοῦ Ποιμνίου μου.

Δέν μπορεῖ νά χωρέσει ἕνα ἔτος καθημερινῶν ἐκπλήξεων σέ δυό γραμμές χαρτιοῦ, ἀλλά θέλω καί μέ τόν ἐλάχιστο αὐτό τρόπο νά ἐκφράσω τά βαθύτερα αἰσθήματά μου εὐχαριστίας, εὐγνωμοσύνης, εὐλογίας, ἀγάπης.

Ὅλα αὐτά θέλω νά τά θυμᾶμαι ὄχι μέ συναισθηματισμό, ἀλλά μέ εὐχαριστία καί μέ προσευχή πρός τόν Θεό, γιατί ἡ αἰώνια Χάρη τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ, καί ὄχι τά δικά μας ἐφήμερα συναισθήματα, νοηματοδοτεῖ τόν κόσμο καί τά γεγονότα.

Παρακαλῶ τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, τόν δομήτορα τῆς Ἐκκλησίας μας, νά μέ συγχωρέσει γιά τά ὅποια λάθη μου καί νά εὐλογήσει τό νέο ἔτος τῆς ποιμαντορίας μου, στό ὁποῖο εἰσέρχομαι μαζί σας.

Τόν παρακαλῶ, μέ τίς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Καλλινίκου Ἐδέσσης καί πάντων τῶν τιμωμένων στήν Καστοριά Ἁγίων, νά μέ φωτίζει νά ποιμαίνω θεολογικά καί νά παιδαγωγῶ παρακλητικά τά παιδιά Του