Ο Άγιος Μηνάς και η απελευθέρωση της Καστοριάς (11η Νοεμβρίου 1912)
Ο Άγιος Μηνάς είναι ένας μεγαλομάρτυρας της Εκκλησίας μας, ο οποίος, απ’ τους χρόνους της επίγειας ζωής του και μέχρι σήμερα, έκανε αναρίθμητα θαύματα.
Οι Καστοριανοί τον τιμούσαν πολύ καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, ιδιαίτερα όμως τον τιμούν μετά την 11η Νοεμβρίου 1912, ημέρα της εορτής του, διότι κατ’ αυτήν (την ημέρα) βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό ν’ απελευθερώσει αναίμακτα την Καστοριά απ’ τους Τούρκους.
Οι κάτοικοι της πόλης, αμέσως μετά την ανάκτηση της ελευθερίας τους, αναλογιζόμενοι την ολοφάνερη και σωτήρια γι’ αυτούς επέμβαση του Αγίου Μηνά, κατά το κρίσιμο πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 1912, τον αναγνώρισαν ως ακαταμάχητο προστάτη και συμπολιούχο της γενέτειράς τους (όπως γνωρίζουμε, Πολιούχος της Καστοριάς, ήδη από τη Βυζαντινή εποχή, ήταν και βέβαια εξακολουθεί να είναι – και θα είναι στο διηνεκές – η Παναγία μας).
Απ’ το 1912 και κάθε χρόνο στις 11 Νοεμβρίου οι κάτοικοι της Καστοριάς θυμούνται μ’ ευγνωμοσύνη τις πάμπολλες ευεργεσίες του Αγίου Μηνά προς την πόλη τους και εορτάζουν με κάθε λαμπρότητα κι επισημότητα την ιερή μνήμη του.
Ο ναός του Αγίου Μηνά στην Καστοριά (17ος αι).
Η εκκλησία που αναγνωρίζεται στις ημέρες απ’ τους Καστοριανούς ως Άγιος Μηνάς, είναι η παλαιά Παναγία του Μουζεβίκη. Ο εν λόγω ιερός ναός οικοδομήθηκε στις αρχές του 17ου αι. (;), αγιογραφήθηκε δε, σύμφωνα με την αφιερωτική του επιγραφή, το έτος 1654.
Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος μόνο στην Θεοτόκο, το 1912 όμως αφιερώθηκε και στον άγιο Μηνά, απ’ ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπό του, επειδή με τη βοήθειά του, κατά. την ημέρα της εορτής του (11-11-1912) απελευθερώθηκε αναίμακτα η Καστοριά απ’ τους Τούρκους.
Η επιλογή του συγκεκριμένου ναού για την προαναφερόμενη συναφιέρωση έγινε διότι στον εσωνάρθηκά του υπήρχε και υπάρχει μεγάλη τοιχογραφημένη εικόνα του αναφερόμενου στρατιωτικού αγίου, η οποία σήμερα είναι κατάφορτη από πολύτιμα τάματα – αφιερώματα των πιστών τής Καστοριάς.
Ο Άι- Μηνάς – 11η Νοεμβρίου 1912
Σαν σήμερα το δώδεκα, ένδεκα Νοεμβρίου,
είδε το φως της λευτεριάς η σκλάβα Καστοριά,
για να μετάσχει και αυτή τούτου του μεγαλείου,
από το αίμα που έχυσαν τα ελληνικά κορμιά.
Μεγάλη ημέρα ήτανε, γιορτή του Άι-Μηνά,
και πιο μεγάλη έγινεν όταν κοντά χαράματα
του Άρτη τα Ελληνόπουλα εμπήκαν χαρωπά
με λευτεριάς τραγούδια τους και λυτρωμού τα νάματα.
Γιορτή λοιπόν θρησκευτική γίνεται και της πόλεως,
όπως ο Ευαγγελισμός για όλη την Ελλάδα,
που σε μία κόρη γνήσια της Κωνσταντινουπόλεως
και πάλιν ανυψώνεται του πνεύματος η δάδα.
Έτσι λοιπόν ο Άι-Μηνάς προστάτης ονομάζεται
της Καστοριάς, που τον θεωρεί πατέρα της μεγάλο
κι όταν τον έχει δίπλα της για τίποτε δεν νοιάζεται,
που με την γούνα μάχεται μέσ’ της ζωής τον σάλο.
Άγιε Μηνά, το χέρι σου βάλ’το πάλι με χάρη,
όπως και τότε τόβαλες για νάρθη η ΛΕΥΤΕΡΙΑ,
όση γαλήνη έχουμε κανείς να μην την πάρει
και πάντα ειρήνη και χαρά νάχει η Καστοριά.
