Ι.Μ. ΕΛΑΣΣΩΝΟΣ - Πανηγυρίζει η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού

Κά­νου­με γνω­στό ὅ­τι τήν 13ην Ἰουνί­ου, πα­νη­γυ­ρί­ζει ἡ Ἱ­ε­ρά Μο­νή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου . 

Τό πρό­γραμ­μα τῶν ἱ­ε­ρῶν ἀ­κο­λου­θι­ῶν ἔ­χει ὡς ἑ­ξῆς:

ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ

7.00 μ.μ. Πα­νη­γυ­ρι­κός Ἑ­σπε­ρι­νός

ΔΕΥΤΕΡΑ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

7.00 π.μ. Ὄρ­θρος καί πα­νη­γυ­ρι­κή Ἀρ­χι­ε­ρα­τι­κή Θεί­α Λει­τουρ­γί­α ἱ­ε­ρουρ­γο­ῦν­τος τοῦ Σε­βα­σμι­ω­τά­του Μη­τρο­πο­λί­του Ἐ­λασ­σῶ­νος κ.κ.Χαρίτωνος

6.00 μ.μ. Πα­νη­γυ­ρι­κός με­θέ­ορ­τος Ἑ­σπε­ρι­νός καὶ κτι­το­ρι­κό μνη­μό­συ­νο.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η “Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου” βρίσκεται στη βόρεια Θεσσαλία, στη νοτιοδυτική πλευρά του όρους Ολύμπου. Έχει κτισθεί σε υψόμετρο χιλίων περίπου μέτρων, στη θέση που είναι γνωστή με το όνομα “Σκαμνιώτικες Μαγούλες”. Από την Ελασσώνα απέχει 28 χιλιόμετρα οδικώς.

Η ονομασία “Σπαρμός” προέρχεται από το ομώνυμο χωριό, στο οποίο υπήρξε παλαιό μετόχι της Μονής.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα ιστορικά στοιχεία, η ιστορία της Ιεράς Μονής χρονολογείται από την εποχή της πρώιμης Τουρκοκρατίας, δηλαδή από τα μέσα του 16ου αιώνος περίπου, βάσει των σημαντικών πληροφοριών που μας παρέχουν η επιγραφή του Καθολικού της Μονής και το διασωθέν βιβλίο της Προθέσεως.

Η επιγραφή αναφέρεται στην ανακαίνιση του Καθολικού το έτος 1633. Η ανακαίνιση αυτή προϋποθέτει τη λειτουργία της Μονής για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, ώστε να δικαιολογείται η ανάγκη για την τέλεση των απαραίτητων εργασιών ανακαινίσεως. Από την άλλη, το βιβλίο της Προθέσεως αναφέρεται στη χρονική περίοδο από το 1602 έως το 1798 και επιβεβαιώνει τη λειτουργία της Μονής, τουλάχιστον, από το 1602 και εξής.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι η Ι. Μονή ιδρύθηκε πριν από το 1600, αν και ορισμένοι διατύπωσαν κατά καιρούς την αστήριχτη (μάλλον) άποψη, πως η ιστορία της Μονής αρχίζει από τα μέσα της υστεροβυζαντινής περιόδου.

Από τις αρχές του 18ου αιώνα και εξής, η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού γνωρίζει μεγάλη πνευματική ακμή, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την ευρύτερη πνευματική άνθηση του Ελληνισμού (στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνος).

Η παραπάνω πνευματική άνθηση επιβεβαιώνεται, αρχικά, από την ύπαρξη μιας σπουδαίας βιβλιοθήκης, η οποία δεν περιελάμβανε μονάχα θεολογικούς τίτλους, αλλά απαρτιζόταν επιπρόσθετα από χειρόγραφους κώδικες και έργα μαθηματικών και γεωμετρίας, μυθολογίας και αρχαίας ελληνικής γραμματείας, γλώσσες και γραμματικής, γεωγραφίας και ευρύτερων εγκυκλοπαιδικών γνώσεων.

Παράλληλα με την λειτουργία πλουσιοτάτης βιβλιοθήκης στην Ιερά Μονή, φαίνεται πως οι μοναχοί της Ιεράς Μονής καλλιέργησαν και τη βιβλιοδετική τέχνη, ενώ θεωρείται πολύ πιθανή και η ύπαρξη ιδιαιτέρου βιβλιογραφικού εργαστηρίου, στο οποίο ασχολούνταν συστηματικά με την αντιγραφή και την έκδοση κειμένων.

Η παραπάνω πνευματική δραστηριότητα της Μονής εντάσσεται, αναμφίβολα, στην ευρύτερη πνευματική ακμή των ελληνικών γραμμάτων της Θεσσαλίας και έχει να επιδείξει αξιόλογες προσωπικότητες, όπως ο μοναχός Χρύσανθος Σπαρμιώτης και ο μαθηματικός Ιωνάς Σπαρμιώτης.

Αναμφίβολα, η πνευματική άνθηση του Μοναστηριού αποτέλεσε απόρροια της οικονομικής ακμής του, η οποία επιβεβαιώνεται από την ύπαρξη μεγάλης κινητής και ακίνητης περιουσίας. Στην περιουσία αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ των άλλων, και τα μετόχια της Μονής.

Από τα μετόχια, ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στον ξενώνα, που άρχισε να κατασκευάζεται το έτος 1779, με πρωτοβουλία του επισκόπου Ελασσώνος Παρθενίου και του ηγουμένου Γερασίμου. Η ανέγερση του μετοχίου αυτού ξεσήκωσε έντονες τις τουρκικές αντιδράσεις που οδήγησαν στη φυλάκιση και την εξορία του Επισκόπου και του Ηγουμένου.

Την περίοδο της πνευματικής ακμής της Μονής, οι σπαρμιώτες μοναχοί διακρίθηκαν, ιδιαίτερα, για τη συνεισφορά τους στους εθνικούς απελευθερωτικούς αγώνες. Η εθνική δράση της Μονής ξεκίνησε από τα χρόνια της Επαναστάσεως του 1821, κορυφώθηκε με τα επαναστατικά κινήματα της Θεσσαλίας κατά τον 19ο αιώνα και συνεχίστηκε μέχτι τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνος (1904-1908) και των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913).

Η πλεονεκτική γεωγραφική θέση του μοναστηριού διευκόλυνε τη συστηματική παροχή βοηθείας στους κλεφταρματολούς του Ολύμπου. Η σύμπραξη της Μονής με τους Έλληνες οπλαρχηγούς κατά των Τούρκων, επιβεβαιώνεται από τα χειρόγραφα των σπαρμιωτών μοναχών, αλλά και από τις πληροφορίες των ξένων περιηγητών.

Παράλληλα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού αποτέλεσε μια ασφαλή “πνευματική εστία” των χριστιανών της Ελασσώνος και της ευρύτερης περιοχής,

Ωστόσο, στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνος, η Μονή άρχισε σταδιακά να ερημώνεται. Η παραπάνω ερήμωση και παρακμή του μοναστηριού σημειώθηκαν σε μια εποχή σημαντικών εκκλησιαστικών και πολιτικών ανακατατάξεων.

Το έτος 1932, η Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος συγχωνεύτηκε στην Ιερά Μονή Ολυμπιωτίσσης, στην οποία μεταφέρθηκαν τα κινητά περιουσιακά στοιχεία της. Κατά την ίδια περίοδο, περίπου, ολοκληρώνεται και η εγκατάλειψη της Ιεράς Μονής Σπαρμού. Ωστόσο, στα τέλη του 20ου αιώνος, ύστερα από αρκετές δεκαετίες, μια καινούρια εποχή φάνηκε να ξημερώνει για το πάλαι ποτέ ένδοξο μοναστήρι, με την επάνδρωσή του με νέα αδελφότητα.