«Τὸ θεµέλιο τῆς πνευµατικῆς ζωῆς κατὰ τὸν ἅγιο Πορφύριο»
– Τί κατάλαβα τόσα χρόνια κοντὰ στὸν Γέρoντα Πορφύριο; Κατάλαβα ὅτι ἡ ἀληθινὴ χριστιανικὴ ζωὴ ξεπερνάει τὴν διανοητικὴ κατανόηση τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστεως δηλαδὴ τὴν διανoητικὴ γνώση, ξεπερνάει τὴν ἐφαρµογὴ τόσον τῶν νοµικῶν κανόνων, δηλαδὴ τὸ τυπικό, ὅσον καὶ τῶν ἠθικῶν ἐπιταγῶν, δηλαδὴ τὴν ἠθικὴ συµπεριφορά, καὶ ἀπαιτεῖ τὴν τήρηση τῆς πρώτης καὶ µεγάλης ἐντολῆς: «Ἀγαπήσεις Κύριoν τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου» καὶ ἀσφαλῶς καὶ τὴν δευτέρα: «καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν». Ὅλη µάλιστα αὐτὴ ἡ ἀγάπη πρέπει νὰ ἀναπτύσσεται µέσα στὸ τρίπτυχο “ἀνιδιοτέλεια, ἑνότητα καὶ ταπείνωσις”.
Εἶναι χρήσιµη ἡ γνώση, εἶναι ὠφέλιµη ἡ τήρηση τῶν τύπων, εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ἠθικὴ ζωή, ἀλλὰ µόνα τους ὅλα αὐτὰ δὲν ἀρκοῦν. Χρειάζεται ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία φέρει σὲ προσωπικὴ κοινωνία τὸν πιστὸ µὲ τὸν Χριστὸ καὶ ἔτσι ὁ πιστὸς λούζεται στὴν αἰσθητὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἀλλοιώνεται, γίνεται χαριτωµένος καὶ ἀκτινοβολεῖ τὴν χάρη ποὺ δέχεται.
Καὶ τί εἶναι ἡ ἀνιδιοτέλεια;
Εἶπε ὁ Γέροντας µία Μεγάλη Παρασκευὴ µετὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑπιταφίου: «Θέλω νὰ παρακαλέσω τὸν Θεὸ νὰ βάλει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους στὸν Παράδεισo καὶ ἐµένα στὴν Κόλαση. Εἶναι πολὺ ἐφάµαρτο αὐτό;»
Ἔγραψε στὴν πνευµατική του διαθήκη:
– Τώρα ποὺ θὰ πάω στὸν οὐρανὸ ἔχω τὸ συναίσθηµα ὅτι ὁ Θεὸς θὰ µοῦ πεῖ: «Τί θέλεις ἐσὺ ἐδῶ;». Ἐγὼ ἔχω ἕνα νὰ τοῦ πῶ: Δὲν εἶµαι ἄξιος, Κύριε, γιὰ ἐδῶ, ἀλλὰ ὅ,τι θέλει ἡ ἀγάπη σoυ ἂς κάνει γιὰ µένα». Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα δὲν ξέρω τί θὰ γίνει. Ἐπιθυµῶ ὄµως νὰ ἐνεργήσει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Καὶ τί εἶναι ἑνότητα;
Μία βραδιὰ ποὺ τὴν φώτιζαν µόνο τ᾽ ἀστέρια στὸν οὐρανὸ ἐπιστρέφαµε µὲ τὰ πόδια ἀπὸ τὸ Καλλίσια τῆς Πεντέλης στὴν Πεντέλη καὶ µοῦ ἔλεγε κατὰ τὴν διαδροµὴ µέσα στὸ δάσος: «Τὸ µυστικὸ τῆς πνευµατικῆς ζωῆς εἶναι ἡ ἑνότητα. Πρέπει νὰ αἰσθανόµαστε ἐνωµένοι µἐ ὅλους, φίλους καὶ ἐχθρούς». Εἶπε πολλά. Ἀλλὰ τί µποροῦσε νὰ καταλάβει ἕνας ποὺ εἶχε µάθει νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν προσωπική του σωτηρία;
Ὁ Σεβασµιώτατος Χανίων κ. Eiρηναῖoς εἶπε κάποτε σὲ µία ραδιoφωνικὴ ἐκποµπή: Νὰ µερικὰ ἀπὸ ὅσα σηµείωσα ἀπὸ ὅσα ἄκουσα ἀπὸ τὸ στόµα του (τοῦ Γέρ. Πορφυρίου): «Δὲν µπορεῖς νὰ σωθεῖς µόνος σου, ἂν δὲν σωθοῦν καὶ οἱ ἄλλοι. Εἶναι λάθος γιὰ ὁποιονδήποτε νὰ προσεύχεται γιὰ τὸν ἑαυτό του, νὰ σωθεῖ ὁ ἴδιος. Τοὺς ἄλλους πρέπει νὰ ἀγαπᾶµε, τὸν κόσµο, νὰ µὴ χαθεῖ κανείς. Αὐτὸ ἔχει ἀξία».
Ὁ Γέρων Πορφύριος θεωροῦσε τὴν ἑνότητά µας µὲ ὅλους κεντρικὸ θέµα τῆς χριστιανικῆς µας ἀντιλήψεως καὶ ζωῆς. Moίραζε στοὺς ἐπισκέπτες του ἀποσπάσµατα ἀπὸ ἕνα λόγο τοῦ ἁγίου Συµεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου: «Ὅλους τοὺς πιστοὺς ὀφείλoυµε νὰ τοὺς βλέπουµε σὰν ἕνα…»
Καὶ τί εἶναι ταπείνωσις;
Δύσκoλo νὰ τὸ καταλάβει ὅποιος δὲν τὴν ἔχει. Ἡ ταπείνωσις εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Δὲν ἀποκτᾶται µόνο µὲ ἀνθρώπινη προσπάθεια, ἀλλὰ καὶ δὲν δωρίζεται χωρὶς προϋποθέσεις, οἱ ὁποῖες πάλι εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ποτὲ δὲν µπορεῖ ὁ ταπεινὸς νὰ καυχηθεῖ ὅτι ἔγινε ταπεινὸς µὲ τὴν προσπάθειά του.
Θὰ µπορούσαµε νὰ ποῦµε, κάνοντας διανοητικοὺς ἀκροβατισµούς, ὅτι ἡ ταπείνωση προϋποθέτει τὸ γνῶθι σαυτόν. Ὄχι ὅµως τὴν γνώση τῶν δυνατοτήτων µας, ἀλλὰ τὴν γνώση τῶν ἀσθενειῶν µας, τὴν γνώση τῆς ἀσθενείας µας. Χωρὶς τὴν ζωογόνο δύναµη τοῦ Θεοῦ ὁ ἀνθρωπoς, ὡσεὶ ἄνθος τοῦ ἀγροῦ οὕτως ἐξανθήσει». «Χωρὶς ἐµοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». Ὅλα ὅσα γίνονται «δι᾽ ἡµῶν» εἶναι ἔργα τοῦ Θεοῦ, «Τί ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; Εἰ δὲ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς µὴ λαβών;».
Ὅσο πλησιάζεις πρὸς τὸ φῶς, τόσο περισσότερο αἰσθάνεσαι τὴν σκοτεινότητά σου. Μακριὰ ἀπ᾽ τὸν ἥλιο νοµίζεις πὼς ἐκπέµπεις φῶς, κρατώντας ἕνα κεράκι. Κοντὰ στὸν ἥλιο συγκρίνεσαι µὲ αὐτὸν καὶ διαπιστώνεις ὅτι εἶσαι σκοτάδι.
Λογικὰ ἡ ταπείνωσις εἶναι αἴσθησις τῆς διαφoρᾶς µεταξὺ τοῦ ἀπολύτου φωτός, ποὺ εἶναι ὁ Θεός, ποὺ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόµενον εἰς τὸν κόσµον, καὶ τοῦ σκότους στὸ ὁποῖον θὰ εὑρίσκετο ὁ ἄνθρωπoς, ἐὰν δὲν τὸν ἐφώτιζε ὁ Θεός.
Καὶ ὅµως αὐτὸς ὁ ἀσθενὴς ἄνθρωπoς τολµᾶ νὰ πεῖ «πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναµοῦντι µε Χριστῷ». Μπορεῖ µὲ τὴν δύναµη τοῦ Θεοῦ νὰ λέγει «στήτω ὁ ἥλιος κατὰ Γαβαὼν καὶ ἡ σελήνη κατὰ φάραγγα Αἰλών» (Ἰησ. Ναυῆ ι´12) καὶ νὰ σταµατάει τὴν κίνηση τῶν oὐρανίων σωµάτων, τὴν κίνηση τῆς γῆς γύρω ἀπὸ τὸν ἥλιο. Ὥστε ταπείνωσις δὲν εἶναι ἡ ἀδυναµία, ἀλλὰ ἡ γνῶσις ὅτι ἡ δύναµις ἀνήκει στὸν Θεὸ καὶ χαρίζεται στὸν ἄνθρωπo.
