Η Ελληνική Εκκλησία σιωπά για την Αφρική και τον Φιλάρετο

 

Την 1η Φεβρουαρίου 2022, στις σελίδες της έγκυρης ελληνικής έκδοσης Dogma εμφανίστηκε ένα άρθρο, ο συγγραφέας του οποίου κάλεσε την Εκκλησία της Ελλάδος να «βγεί μπροστά» και να πάρει ξεκάθαρη θέση για το θέμα της Εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική, «καθώς μια ενδεχόμενη ουδετερότητα, μεταξύ άλλων, θα απομόνωnε την Εκκλησία της Ελλάδος και θα παραβίαζε τις εκκλησιαστικές της σχέσεις με το Φανάρι και την Αλεξάνδρεια». Επιπλέον, στην Ελλάδα ήταν βέβαιοι ότι το χρονικό διάστημα που θα ακολουθήσει τη Σύνοδο «θα είναι καθοριστικά κρίσιμο, αφού η Εκκλησία της Ελλάδος καλείται να επιλύσει άμεσα ζητήματα και πράξεις που θα καθορίσουν το μέλλον της».

Την παραμονή της Συνόδου, ο Μητροπολίτης Περιστερίου Γρηγόριος, μιλώντας στο ελληνορθόδοξο τηλεοπτικό κανάλι Orthodox TV,  δήλωσε ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία προετοιμάζεται να δημιουργήσει τις δομές της στην επικράτεια της Ελλάδας και της Τουρκίας, προτείνοντας να στερηθεί το Ρωσικό Πατριαρχείο την αυτοκεφαλία του για πέντε χρόνια και επίσης να συγκληθεί έμεσα Πανορθόδοξη Σύνοδος για να επιλύσει τη «ρωσική διάσπαση».

Η δήλωση του Γρηγορίου προκάλεσε αίσθηση στην Ελλάδα και επέτρεψε στα ελληνικά ΜΜΕ να υποθέσουν ότι και άλλοι επίσκοποι της Ελληνικής Εκκλησίας θα υποστήριζαν αυτή την ιδέα, η οποία «θα περιόριζε και θα καταδίκαζε τις μονομερείς ενέργειες της Ρωσίας και θα ανέστειλε την επιρροή της Ρωσικής Εκκλησίας στις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες».

Στις 7 Φεβρουαρίου 2022, δηλαδή την ίδια ημέρα της πρώτης συνοδικής συνόδου, ο Έλληνας θεολόγος Αναστάσιος Μαρίνης τόνισε ότι το θέμα της δημιουργίας της Εξαρχίας της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αφρική θα έπρεπε να είναι «κυρίαρχο θέμα» για την Ελληνική Εκκλησία, αφού «απειλεί άμεσα την ενότητα ολόκληρου του Ορθόδοξου κόσμου».

Από αυτή τη σύντομη ανασκόπηση των δηλώσεων μεμονωμένων επισκόπων, θεολόγων και δημοσιογράφων της Ελλάδος, γίνεται σαφές ποιες ελπίδες και προσδοκίες υπήρξαν από τις επερχόμενες συνοδικές συνεδριάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος και όχι μόνο από την πλευρά των Ελλήνων, αλλά πρώτα από την πλευρά της Αλεξανδρινής Εκκλησίας και του Φαναρίου. Δικαιώθηκαν αυτές οι ελπίδες; Οχι. Στην τελική ανακοίνωση της Συνόδου δεν ειπώθηκε ούτε μια λέξη για την Εξαρχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική. Τίποτε απολύτως. Αυτό σημαίνει ότι η Ελληνική Εκκλησία δεν φοβήθηκε να «χαλάσει» τις σχέσεις της με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και δεν στήριξε τον Πατριάρχη Θεόδωρο, του οποίου η Εκκλησία ουσιαστικά χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της Ελλάδας. Γιατί;

Σιωπή για τη Ρωσική Εκκλησία.

Υπάρχουν αρκετές απαντήσεις στο ερώτημα γιατί η Ελληνική Εκκλησία αρνήθηκε να απαντήσει ή τουλάχιστον με κάποιο τρόπο να σχολιάσει τη συγκρότηση της Εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική. Είναι σαφές ότι όλα είναι υπό όρους και υποκειμενικά, αλλά υπάρχει επαρκής αριθμός γεγονότων και επιχειρημάτων που μας επιτρέπουν να παραδεχτούμε το δικαίωμά τους να υπάρχουν.

Ο πρώτος λόγος σιωπής είναι η επίγνωση της τρωτότητας της σημερινής τους θέσης από τη σκοπιά των Κανόνων της Εκκλησίας. Όπως γνωρίζετε, μια αντίδραση συνεπάγεται μια απόφαση. Δεν αρκεί απλώς να «καταδικάζουμε» την παραβίαση (όπως πιστεύει η Ελληνική Εκκλησία) των ορίων δικαιοδοσίας μιας άλλης Εκκλησίας – εδώ χρειάζεται μια Κανονική απάντηση. Και κάθε απάντηση που βασίζεται στους Κανόνες της Εκκλησίας, προϋποθέτει τόσο τη δήλωση του γεγονότος ενός σχίσματος στην παγκόσμια Ορθοδοξία όσο και το γεγονός ότι προκλήθηκε από τη νομιμοποίηση των Ουκρανών σχισματικών. Αυτό το αρνούνται πεισματικά οι Φαναριώτες και οι Έλληνες .

Ο δεύτερος λόγος προκύπτει από τον πρώτο - δεν πιστεύουν όλοι οι επίσκοποι της Ελληνικής Εκκλησίας ότι η Ρωσική Εκκλησία πρέπει να καταδικαστεί. Υπάρχουν εκείνοι που είναι σίγουροι ότι η αιτία της κρίσης δεν ανήκει στη Ρωσική εκκλησία, αλλά στην αντικανονικότητα του «Τόμου Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας». Δηλαδή πρέπει πρώτα να καταδικαστεί συνοδικά η ψευδής αυτοκεφαλία των σχισματικών Ουκρανών και μετά να λυθεί το θέμα της Εξαρχίας της Αφρικής.

Ένας τρίτος πιθανός λόγος σιωπής είναι η αναμονή. Η Ελληνική Εκκλησία απλώς περιμένει τις ενέργειες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Για παράδειγμα, ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος δήλωσε ρητά ότι το Φανάρι «θα αποφασίσει πώς και με ποια μέσα θα επιλυθεί αυτό το ζήτημα». 

Ο Μητροπολίτης Καμερούν Γρηγόριος ξεκαθάρισε το πως θα γίνουν αυτά: η σύγκληση της Πενταρχίας, δηλαδή των προκαθημένων των πέντε Ελληνικών Εκκλησιών: Κωνσταντινούπολης, Ελλάδος, Αντιόχειας, Ιερουσαλήμ και Κύπρου στο Φανάρι και η κατάργηση της Αυτοκεφαλίας της Ρωσικής Εκκλησίας. Αυτή η «πενταρχιακή σύνοδος» προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί πριν από το Πάσχα, πράγμα που σημαίνει ότι μέχρι τότε η Ελλαδική Εκκλησία έχει τη δυνατότητα να απέχει από τις δικές της αποφάσεις.

Ο τέταρτος πιθανός λόγος είναι η «συναλλαγή». Οι Έλληνες σιωπούν για την Εξάρχεια, επομένως υπολογίζουν σε παραχωρήσεις από το Φανάρι σε αρκετά προβληματικά ζητήματα:

• Η διαμάχη για τον ναό του Αγίου Γεωργίου στα Πατήσια, τον οποίο οι Έλληνες θεωρούν δικό τους και οι Φαναριώτες επίσης δικό τους.
• Τα συνεχή προβλήματα με τις επισκοπές των Νέων Χωρών, που βρίσκονται στην Ελλάδα, αλλά υπάγονται στο Φανάρι.
• Τον διορισμό νέου εκπροσώπου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών σε αντικατάσταση του έκπτωτου Μητροπολίτη Αδριανούπολης Αμφιλόχιου .

Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι αρκετά οξυμένα και παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελληνική Εκκλησία. Ίσως λοιπόν η θέση της για τα Εξάρχεια στην Αφρική, να εξαρτάται από τη «σωστή» επίλυσή τους.

Ο πέμπτος λόγος της σιωπής είναι ο φόβος της υποδοχής στις μητροπόλεις που έχουν αναγνωρίσει το OCU, ανάλογο της Αφρικανικής Εξαρχίας. Και, αν δει κανείς προσεκτικά τη θρησκευτική κατάσταση στην Ελλάδα, τέτοιοι φόβοι των επισκόπων της Ε.Ο.Ε. δεν είναι αβάσιμοι.

Τα ελληνικά ΜΜΕ γράφουν ότι μόνο σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, η Εξαρχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα «μπορεί ήδη να αριθμεί έως και 400.000 πιστούς». Εδώ αναφέρονται υποστηρικτές του παλαιού ημερολογίου, αλλά και εκτός από αυτούς, μεταξύ των Ελλήνων υπάρχει αρκετός αριθμός όσων είναι δυσαρεστημένοι με την αναγνώριση του Εποφανίου από την Ελληνική Εκκλησία. Επιπλέον, μεταξύ των επισκόπων της Ελληνικής Εκκλησίας υπάρχουν αρκετοί μάλλον σοβαροί ιεράρχες οι οποίοι είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τη Ρωσική Εκκλησία, καθώς επίσης και κάποια μοναστήρια του Αγίου Όρους δείχνουν επίσης συμπάθεια για τη θέση της Ρωσίας.

Έλληνες δημοσιογράφοι υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Δένδιας, έχουν ήδη ενημερωθεί από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και τους μητροπολίτες για την εθνική κλίμακα της «ρωσικής» εισβολής στην Ελλάδα.

Τέλος αναμενόταν ότι η Σύνοδος της Ελλαδικής Εκκλησίας θα ανταποκρινόταν και στην κατάσταση που έχει δημιουργηθεί σε σχέση με τη μετάβαση των Παλαιοημερολογιτών της Ελλάδος στο «Πατριαρχείο Κιέβου». Και το θέμα δεν είναι καν ότι λίγο πριν από τη Σύνοδο, ο Επιφάνιος Ντουμένκο ζήτησε από τους Έλληνες να αναθεματίσουν τους νέους «επισκόπους» Φιλάρετου , αλλά και ότι η Εκκλησία της Ελλάδος έπρεπε να δώσει μια Κανονική εκτίμηση για το τι συνέβαινε. Δηλαδή να ξεκαθαρίσουν ποιοι είναι οι Έλληνες που πήγαν στον Φιλάρετο - «επίσκοποι» ή σχισματικοί;

Ωστόσο, οι συνοδικοί περιορίστηκαν στο να ακούσουν μόνο την έκθεση Dumenko , η οποία ανέφερε ότι οι Έλληνες του Φιλαρέτου είναι «απατεώνες» και «δεν λαμβάνουν καμία κανονικότητα από την OCU». Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η έκθεση του Επιφανίου δεν έλαβε καμία αξιολόγηση από τη Σύνοδο της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γιατί;

Απλώς γιατί όποια θέση κι αν πάρει η Σύνοδος στο θέμα αυτό, η Ελλαδική Εκκλησία είναι χαμένη. 

Εάν οι Έλληνες «ιεράρχες» που «χειροτονήθηκαν» από τον Φιλάρετο (τους οποίους θεωρεί σχισματικούς), είναι όντως ιεράρχες, τότε η Ελληνική Εκκλησία θα αναγκαστεί να κοινωνήσει μαζί τους Και αν όχι, τότε, έχοντας αναγνωρίσει την «Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας» και τη νομιμότητα του Φιλάρετου, οι συνοδικοί θα είχαν παραδεχτεί τη νομιμοποίηση του σχίσματος, που γεννά πλέον νέους σχισματικούς ήδη στην Ελλάδα.

Επομένως, η Ελληνική Εκκλησία δεν είχε άλλη επιλογή από το να σιωπήσει.

Αν συνοψίσουμε τι συμβαίνει τώρα στον Ορθόδοξο κόσμο γενικά και στην Ελληνική Εκκλησία ειδικότερα, μπορούμε να δούμε ότι οι Εκκλησίες που έχουν αναγνωρίσει τους Ουκρανούς σχισματικούς είναι πλέον αναγκασμένες να υποφέρουν, όπως η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας και όλη την ώρα να κάνουμε συμβιβασμούς και με άλλες Εκκλησίες, και με τους πιστούς αλλά και με αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία.

Το χειρότερο όμως είναι ότι αναγκάζονται να συμβιβαστούν με τη συνείδησή τους. Και αυτός ο συμβιβασμός, όπως γνωρίζετε, δεν οδηγεί σε τίποτα καλό, γιατί απομακρύνει από τον Θεό και καταστρέφει την ίδια την Εκκλησία. Ως προς αυτό, οι Έλληνες ιεράρχες θα πρέπει να προσέξουν τα λόγια του αδελφού τους Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος ζήτησε την καταδίκη του Τόμου Αυτοκεφαλίας για να μην εξαλειφθεί η Τοπική Εκκλησία της Ελλάδος από προσώπου γης, όπως αφανίστηκαν οι επτά Τοπικές Εκκλησίες της Μικράς Ασίας.

Πηγή: spzh